Tinh Hoa Trí Tuệ

BIỆN BẠCH GIỎI, SỨ GIẢ NGÔ THOÁT CHẾT
 
Cuối thời Xuân Thu, các chư hầu thôn tính lẫn nhau, chiến tranh liên miên. Nước Sở có tinh binh dũng tướng, đất đai phì nhiêu ngàn dặm, Sở Vương dựa vào đó để xưng bá, quyết tâm tiến đánh nước Ngô. Lúc đó nước Ngô thế cô sức mỏng, nào phải đối thủ của nước Sở.
 
Thế là Ngô Vương vội vàng phái sứ thần dẫn người đến úy lạo quân Sở, định ngăn cản chiến tranh bùng nổ.
 
Tướng nước Sở thu nhận vàng bạc ngọc lụa và rượu ngon gạo tốt do nước Ngô dâng
tặng xong liền ngạo mạn nhìn sứ thần nước Ngô quát lên:
 
- Trói lại đem giết, dùng máu của tên sứ thần này bôi lên trống trận.
 
Sứ thần cãi:
- Tướng quân chúng tôi thành tâm uý lạo, không được chém sứ thần.
 
 
Tướng nước Sở vuốt chòm râu đen nhánh, cười ha hả:
- Uý lạo ư? Cái này gọi là triều cống! Nước nhỏ các ngươi chỉ cần quân Sở mỗi người nhổ một bãi nước bọt là có thể nhấn chìm thần dân của các ngươi. Lẽ nào còn phải trọng đại tiện dân nước yếu như ngươi?
 
 
Sứ thần thấy sắp bị trói gô cổ, ngồi mà chờ chết liền quyết tâm tự cứu mình, không hổ với sứ mạng.
 
Ông đột nhiên bật cười lớn:
- Lần này đến nước Sở quả nhiên tốt lành! Đây là ân đức của Ngô Vương đây.
 
Tướng nước Sở bị tiếng cười sảng khoái của sứ thần làm cho ngơ ngác vội hỏi:
- Khi đi ngươi có xem quẻ à?
 
Sứ thần mỉn cười gật đầu, nói:
- Rất tốt đẹp đó.
 
Tướng nước Sở lạnh lùng chế giễu:
- Nhưng hiện giờ ta sắp giết ngươi, lành ở chỗ nào?
 
Sứ thần nước Ngô bước lên vài
bước, thản nhiên đáp:
- Nếu ngài giết tôi, đó chính là điềm tốt lành. Bởi vì nước Ngô phái tôi đến vốn là muốn thăm dò thái độ của tướng quân. Nếu tướng quân nổi cáu, thế thì nước Ngô sẽ đào hào bảo vệ thành thật sâu, xây tường luỹ cao, toàn dân đều là binh lính, quyết tử chiến với quân Sở; nếu tướng quân thái độ hoà hoãn, thế thì nước Ngô sẽ không tin rằng nước Sở sẽ tấn công, phòng thủ cũng sẽ lơi lỏng. Bây giờ tướng quân muốn giết tôi nước Ngô biết được nhất định sẽ tăng cường canh giới, chết một mình tôi mà bảo toàn được đất nước, đó chẳng phải là tốt đẹp thì là cái gì?
 
 
Tướng nước Sở nghe thế liền lập tức vẫy vẫy tay nói với vệ sĩ:
- Thả hắn ra.
Thế là sứ thần đã hoàn thành sứ mệnh, bình an trở về nước Ngô. Nước Sở cũng biết

nước Ngô đã có chuẩn bị, liền từ bỏ ý định tấn công.

CHUYỆN NGỤ NGÔN CỦA NGƯỜI VỆ SĨ
 
Thời Xuân Thu, Ngô Vương định xuất binh đánh nước Sở. Có đại thần khuyên can
rằng:
Nước Sở dang thời kỳ cường thịnh, hiện nay hẵng khoan giao chiến với họ. Xin đại
vương suy nghĩ kỹ rồi hãy làm.
 
Ngô Vương một lòng muốn xưng bá, lúc này đời nào chịu nghe lời khuyên gián, rút
phắt thanh bảo kiếm sáng lấp lánh ra, nghiêm giọng nói:
- Ta đã quyết tâm tiến công nước Sở, ai còn dám ngăn cản ta sẽ chém thành muôn
mảnh!
 
 
Việc này khiến cho các đại thần không ai dám mở miệng nữa. Long Vương cũng có
một vệ sĩ trẻ tuổi, cho rằng lần xuất binh này không phải là cuộc chiến chính nghĩa, anh khẳng định 1à sẽ thất bại nhưng lại không dám đối mặt với Ngô Vương mà nói.
 
Anh suy nghĩ mấy ngày liền, cuối cùng nghĩ ra một cách. Hôm đó, vừa sáng sớm anh đã bước vào vườn hoa sau của Vương cung. Tay cầm cây cung, đi sang đông chuyển sang tây, quần áo bị sương thấm ướt cũng không để ý. Cứ như thế, anh đi đi lại lại ở đó ba ngày liền.
 
Ngô Vương thấy thế, cảm thấy rất kỳ quái liền gọi người vệ sĩ đến trước mặt, hỏi:
- Tại sao ngươi cứ đi đi lại lại trong vườn hoa, làm ướt hết cả quần áo thế kia?
 
Anh vệ sĩ cung kính kính đáp:
- Khởi bẩm đại vương, thần đang quan sát một chuyện rất thú vị trong vườn hoa có
một cái cây, trên cây có con ve, nó uống những giọt sương trên ngọn cây cao và đắc ý kêu lên, nhưng nó không hề biết rằng có con bọ ngựa đang nấp sau lưng nó, cong người giơ càng trước, chuẩn bị vồ bắt lấy nó; nhưng con bọ ngựa kia cũng hoàn toàn không ngờ rằng, đằng sau nó có con chim hoàng tước đang lặng lẽ vươn dài cổ định nuốt chửng nó; con hoàng tước kia lại tuyệt nhiên không biết thần đang giương cung, nhằm trúng vào nó!
 
Ngô Vương cười nói:
- Quả thực rất thú vị.
Anh vệ sĩ tiếp tục nói:
- Tâu Quốc vương tôn kính, ve, bọ ngựa, hoàng tước, chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt
của chúng mà không xét đến mối nguy hiểm ẩn náu sau lưng!
 
Ngô Vương trầm mặc một lúc rồi bừng tỉnh ra: Hoá ra người vệ sĩ dùng chuyện ngụ
ngôn để can khéo, muốn làm cho ông dừng việc tấn công nước Sở.
 
Ông cười nói:
- Ngươi nói rất có lý.

Thế là từ bỏ kế hoạch tiến đánh nước Sở.

VƯƠNG HẬU NHÀ TỀ GỠ CHUỖI NGỌC LIÊN HOÀN
 
Tần Vương sai sứ giả mang một chuỗi ngọc liên hoàn sang tặng cho Vương hậu nước Tề.
Sứ giả nói:
-         Quốc vương chúng tôi nghe nói dân chúng nước Tề đều rất thông minh, bà là Vương hậu một nước, tất càng thông minh hơn. Thưa Vương hậu thông minh, chắc chắn bà phải có cách để gỡ chuỗi ngọc liên hoàn này ra?
-          
Vương hậu nước Tề nhận chuỗi ngọc, xen đi xem lại vẫn không thể gỡ ra được.
Sứ giả nước Tần đứng bên cạnh cười thầm.
Vương hậu đột nhiên hiểu ra, ngọc liên hoàn là do khi người thợ ngọc làm vòng chuỗi đã đẽo gọt ra từ một khối ngọc thành hoàn chỉnh mà thành, người thông minh đến mấy cũng không thể gỡ ra được. Tần Vương đưa ra quỷ kế như thế, hoàn toàn là để lăng nhục nước Tề,
''Ta cần phải bảo vệ quốc uy của nước Tề và sự tôn nghiêm của Tề vương''. Bà nghĩ bụng.
 
Một ý kiến hay bất ngờ nảy sinh ra trong óc, bà khinh miệt nói với sứ giả nước Tần:
- Chuyện đơn giản thế này, đứa trẻ con nước Tề ta cũng làm được, nhọc công ngươi
vượt qua hàng ngàn dặm để đến nước Tề thỉnh giáo!
 
Vương hậu nước Tề nói đoạn bèn sai thị tùng đem một cái búa sắt ra, đập mạnh vào
chuỗi ngọc, ngọc thạch nát vụn tung toé ra đất.
 
- Như thế có phải là gỡ ra được chưa?
- bà cười thầm, vẻ mặt hết sức tự nhiên.
Sứ giả nước Tần nổi giận đùng đùng nói: .
- Làm gì có kiểu gở chuỗi ngọc như thế? Bà đã khinh thị Tần Vương, Tần Vương sẽ
không tha thứ cho nước Tề các người đâu.
 
Vương hậu nước Tề cũng nghiêm mặt nói:
Chuỗi ngọc do Tần Vương đưa đến nhờ ta gỡ, ta xuất phát từ lòng tôn kính với Tần
Vương nên mới giúp đỡ. Tần Vương là người hiểu biết kinh sách, sao lại có thể trách cứ người đã giúp đỡ mình?
 

Sứ giả không còn đáp được câu gì, đành lẳng lặng rời khỏi cung vua Tề.

KẾ TRỊ AN KỲ LẠ CỦA TÂY MÔN BÁO Ở ĐẤT NGHIỆP
 
Thời Ngụy Văn Hầu, Tây Môn Báo giữ chức quan lệnh ở đất Nghiệp (khoảng năm 408 trước Công nguyên).
Tây Môn Báo đến Nghiệp Thành (nay là phía tây huyện Lâm Chương tỉnh Hà Nam), thấy ở đó vô cùng tiêu điều, dân số cũng rất thưa thớt liền triệu tập các vị phụ lão ở đó lại hỏi:
- Đất này tại sao lại thê lương như thế?
Các phụ lão nói:
- Ở đây có con sông lớn gọi là sông Chương, thuỷ thần ở sông Chương gọi là Hà Bá.
Phù thuỷ vùng này nói rằng: Hà Bá yêu thích những cô gái trẻ trung xinh đẹp, mỗi năm phải lấy một người vợ. Thoả mãn yêu cầu của Hà Bá mới có thể bảo đảm cho chúng tôi mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, nếu không Hà Bá sẽ gây sóng to gió lớn, cho một trận hồng thuỷ là cuốn phăng toàn bộ hoa màu dìm chết toàn bộ hoa màu, dìm chết toàn bộ con người! Cho nên quan lại và các thân hào trong làng mỗi năm đều trưng thu thuế má chúng tôi, tiền thu được có đến hàng mấy triệu, họ chỉ dùng hai, ba trăm nghìn để lấy vợ cho Hà Bá còn lại thì chia đều với mụ phù thuỷ.
 
Sau khi hầu bao của mụ phù thuỷ đã nhét đầy mụ mới đi đến từng nhà, từng hộ
kiểm tra, thấy cô gái xinh đẹp liền nói: “Cô gái này sẽ là vợ của Hà Bá”. Không cho trình bày gì thêm, mụ cho cô ta tắm rửa sạch sẽ, mua sắm đồ chay giới cho cô.
 
Đến hôm Hà Bá lấy vợ, họ đẩy trai cung xuống nước, cho cô gái ngồi vào trong. Lênh đênh một lát rồi chìm xuống.
Vì vậy gia đình có con gái trẻ tuổi đa số đều mang con gái trốn đi xa hết.
 
Tây Môn Báo nói:
- Năm nay, ngày Hà Bá lấy vợ, các vị đến báo cho ta, ta cũng sẽ đi đưa tiễn.
Đến ngày lấy vợ cho Hà Bá, Tây Môn Báo cũng đến bên bờ sông. Quan lại lớn nhỏ
thân sĩ địa phương cùng với bà con dân làng tổng cộng khoảng hai, ba nghìn người tới tham gia nghi thức Hà Bá lấy vợ.
 
Mụ phù thuỷ chủ trì nghi thức, tuổi đã ngoài bảy mươi, đằng sau có mười mấy nữ đệ tử bám gót.
 
Tây Mon Báo nói với mụ phù thuỷ:
Gọi cô dâu của Hà Bá ra, xem cô ta như thế nào?
Phù thuỷ liền sai nữ đệ tử dẫn cô dâu ra.
Tây Môn Báo nhìn nhìn rồi nói:
- Cô gái này không đẹp, phiền đại phù thuỷ xuống sông báo cáo với Hà Bá, nói rằng sẽ chọn mỹ nữ khác, ngày kia sẽ đưa đến!
Nói đoạn liền sai võ sĩ vác mụ phù thuỷ lên ném xuống sông. Mụ phù thuỷ ngoi ngóp trong làn nước một lát rồi chìm.
 
Một lúc sau, Tây Môn Báo lại nói:
Bà phù thuỷ tại sao lâu thế rồi còn chưa thấy quay về, hãy cho một người nữa đi giục đi thôi.
Lại đẩy một đệ tử xuống sông. Tất cả đã đẩy ba đệ tử.
Lại một lúc sau, Tây Môn Báo nói:
- Phụ nữ không biết làm việc, xin mời mấy vị thân sĩ quyên tiền kia cũng khó nhọc đi một chuyến đi?
Đã có mấy võ sĩ tiến lên túm lấy các thân sĩ cùng hội cùng thuyền làm điều ô hợp với mụ phù thuỷ, ném tõm họ xuống sông như ném hòn đá, Tây Môn Báo chương về phía sông hành lễ, hết sức cung kính đợi: một lúc nữa rồi quay đầu lại nói:
 
-         Những người này đều không quay về, làm thế nào đây?
-         Những quan hai, thân hào trước đây cũng dựa vào chuyện Hà Bá lấy vợ mà phát tài nay lũ lượt quỳ xuống dập đầu đến vỡ cả trán máu đầm đìa khắp mặt, cầu xin Tây Môn Báo đừng vứt họ xuống sông.
 
Lúc này Tây Môn Báo mới nói:
Trong nước làm gì có Hà Bá nào?
Mụ phù thuỷ và các ngươi dựa vào chuyện Hà Bá lấy vợ, hại chết biết bao nhiêu cô gái, vơ vét biết bao nhiêu của cải của dân, bây giờ những tên tội ác tầy trời đều đã bị phạt sau này ai còn nhắc đến chuyện Hà Bá lấy vợ thì sẽ cho người đó đi gặp mặt Hà Bá luôn!
 
Thế là vùng đất không còn xảy ra chuyện lấy vợ cho Hà Bá nữa. Bà con dân chúng
trốn chạy đi nơi khác cũng lục tục trở về Nghiệp Thành.
 
Tây Môn Báo liền trưng tập nhân dân làm mười hai con mương, dàn nước sông Chương tưới cho đồng ruộng.
 

Từ đó, mùa màng bội thu, dân chúng cũng an cư lạc nghiệp.

TRÂU KỴ BÀN VỀ CÁI ĐẸP, KHUYÊN VUA TỀ
 
Năm 378 trước Công nguyên, Tề Uy Vương lên ngôi, nghe nói ông chín năm không
quan tâm đến việc triều chính. Một hôm, ông vời một người tên là Trâu Kỵ vào đánh đàn để tiêu khiển. Trâu Kỵ chỉ nói chuyện huyện thuyên về nhạc lý chứ không chơi đàn.
Tề Uy Vương không vui nói:
- Nhạc lý của ngài đã nói đến tâm khảm của ta nhưng chỉ biết như thế chưa đủ, còn
cần phải thẩm định âm thanh tiếng đàn mới được, xin mời tiên sinh thử đàn một khúc chăng.
 
Trâu Kỵ nói:
- Thần lấy đánh đàn làm nghiệp, tất nhiên phải tận tâm nghiên cứu kỹ xảo và phương pháp đánh đàn đại vương lấy trị nước làm nhiệm vụ quan trọng, tại sao có thể không chú tâm nghiên cứu diệu kế trị quốc? Thần ôm đàn không đánh thì không thể làm đại vương vui lòng, thảo nào dân nước Tề thấy đại vương cầm cây đại cầm của nước Tề mà chín năm nay không đàn được một lần, họ không vui cũng
là phải thôi!
 
Tề Uy Vương hết sức kinh ngạc liền cùng ông bàn luận đạo lý trí nước, Trâu Kỵ đều nói đâu ra đấy.
 
Thế là Tề Uy Vương bái ông làm tướng quốc, tăng cường chỉnh đốn việc triều
chính.
Buổi sáng hôm ấy, Trâu Kỵ với dáng người thon dài, khuôn mặt đẹp đẽ đã mặc xong quần áo đội mũ lên đầu, soi gương ngắm nghía rồi hỏi vợ:
- Ta so với Từ Công ở phía bắc thành, ai đẹp hơn.
Vợ đáp:
- Từ Công sao đẹp bằng chàng được?
Trâu Kỵ nghĩ: Từ Công là mỹ nam tử nổi tiếng của nước Tề, mình sao bì với ông ấy
được.
Ông lại hỏi người thiếp:
- Ta so với Từ Công ở phía bắc thành, ai đẹp hơn?
Thiếp đáp:
- Từ Công không không đẹp bằng chàng!
Hôm đó có vị khách đến, Trâu Kỵ lại kể lại những lời của vợ và thiếp.
Người khách kia cung kính nói:
- Từ Công quả thực không đẹp bằng ngài.
Ngày hôm sau vừa hay Từ Công đến thăm, Trâu Ky chăm chú quan sát ông ta, thấy
mình sao có thể đẹp bằng ông ta? Buổi tối ông ta nghĩ đi nghĩ lại, cuối cùng mới hiểu ra: Vợ nói ta đẹp hơn Từ Công là vì thiên vị ta; thiếp ta nói ta đẹp hơn Từ Công là vì sợ ta; người khách nói ta đẹp hơn Từ Công là vì nhờ cậy;
Thế là Trâu Kỵ vào triều nói với Tề Vương:
 
-         Qủa thật thần tự biết mình không đẹp bằng Từ Công ở phía bắc thành nhưng vợ thần thiên vị thần, tiểu thiếp sợ thần, khách của thần có điều cầu xin thần cho nên đều nói thần đẹp hơn Từ Công.
 
-         Từ sự việc này thần liên tưởng đến: Nước Tề chúng ta, đất có hàng nghìn dặm vuông, thành có một trăm hai chục toà. Cung nữ tả hữu không ai không sợ đại vương; đại thần trong triều không ai không thiên vị đại vương nước Tề, không ai không có điều cầu xin đại vương.
Như thế, những điều bị che giấu mà đại vương phải nhận mới ghê ghớm biết bao!
Tề Uy Vương nhge lời khuyên gián khéo léo cửa Trâu Kỵ, cảm thấy rất đúng liền hạ lệnh:
- Sau này, bất kể là ai, phàm là người có thể trực tiếp chỉ trách lỗi lầm của ta, sẽ
được ban thưởng thượng đẳng nhất, người dùng văn bản giấy tờ phê bình lỗi lầm của ta sẽ được ban thưởng trung đẳng; người quở trách ta ở nơi đám đông, quảng trường, chỉ cần để ta biết sẽ được ban thưởng hạ đẳng.
 
Sau khi mệnh lệnh này ban bố không lâu, bá quan văn võ tấp nập kéo vào triều đưa ra rất nhiều ý kiến với Tề Uy Vương. Tề Uy Vương tiếp thu những cải hợp lý không ngừng sửa đổi lỗi lầm của mình, một năm sau mọi người đều thấy không còn ý kiến gì để đưa ra nửa.

Vì vậy nước Tề dần dần đã cường thịnh hẳn lên.

TÔN TẪN DẠY ĐIỀN KỴ ĐUA NGỰA
 
Thời Chiến Quốc, đại tướng nước Tề là Điền Kỵ thường cùng Tề Vương và các quý tộc cung đình cá cược đua ngựa. Mỗi cuộc thì đặt tiền cửa đến hàng trăm lượng vàng.
 
Tuy ở chiến trường ông oai phong dữ dội, chiến công hiển hách là thế nhưng ở sòng bạc ông lại nhiều lần bị thất bại.
Sẩm tối ngày hôm ấy, nhà Điền Kỵ có một vị khách trông rất phong trần dầu dãi, người này tuy mặc áo vải nhưng có phong thái hơn người.
 
Ông tên gọi Tôn Tẫn (tác giả cuốn ''Binh pháp Tôn Tử''), vừa từ nước Nguy trốn chạy đến đây. Trong tiệc rượu, hai người đàm luận về chiến thuật chiến lược khi hai quân giao chiến. Nói đến chiến trận, Điền Kỵ phấn chấn hẳn lên, đặc biệt cách ăn nói thông minh và tài thao lược kinh người của Tôn Tẫn càng khiến ông hứng khởi vui thích. Bất giác đã qua ba tuần rượu, Điền Ky chợt nhớ tới chuyện đua ngựa, mặt mày như có đám mây sầu che phủ. Tôn Tấn cảm thấy băn khoăn, vội vã hỏi:
Lão huynh, có chuyện gì phiền não thế?
Điền Kỵ trầm ngâm hồi lâu, sau rất mới ngượng nghịu thổ lộ nỗi khổ não chất chứa trong lòng bấy lâu.
Tôn Tẫn nghe ông kể xong, trầm tư giây lát rồi nói: Việc này không hề khó, lần sau huynh có thể đặt tiền cược lớn gấp ba, đệ bảo đảm huynh sẽ thắng!
 
Điền Kỵ bán tín bán nghi hỏi;
- Lão huynh có diệu kế gì vậy?
Tôn Tấn có vẻ đã tính toán sẵn:
- Thưa vâng, đến lúc đó huynh tất sẽ rõ, không cần phải suy nghĩ nhiều đâu!
Đến hôm đó, Điền Kỵ đặt cược một nghìn đồng vàng ngay trước mặt mọi người.
 
Tề Vương và những vương công quý tộc kia tưởng rằng ông thua nhiều nên cay cú làm bừa. Họ cười nói;
- Lần này ông ta sẽ thua thảm hơn, nhìn mà xem!
Phương pháp đua ngựa hồi đó là: người dự đua đều phải tự mình chia ngựa làm ba loại thượng, trung, hạ. Sau đó lần lượt theo thứ tự mà đua, thượng đẳng đối với thượng đẳng, trung đẳng đối với trung đẳng,hạ đẳng đối với hạ đẳng. Cuộc đua xong xuôi, chỉ cần ngựa của ai hai lần được ghi, tên là ''đầu bảng cược'', coi như là thắng.
 
Lại nói hôm đó Điền Kỵ tuy đứt khoát đặt tiền cửa nhưng trong lòng vẫn không khỏi lo lắng, lẩm bẩm: ''Lần này nếu lại thua, thì có thể.. ''.
 
 
Lúc này, Tôn Tẫn đến gần Điền Ky, nói nhỏ:
Lão huynh, đừng có lo lắng, lại đây.. Hãy cho ngựa hạ đẳng của huynh đua với ngựa thượng đẳng của họ rồi lại dùng ngựa thượng đẳng của huynh đua với ngựa trung đẳng của họ, ngựa trung đẳng của huynh để cuối cùng mới dùng, như thế họ chỉ còn lại ngựa hạ đẳng. Hiểu rõ chưa?
 
 
Ái chà! - Điền Kỵ nghe thế, vỗ đùi đen đét
 
- Tại sao xưa nay ta không nghĩ ra điều này
nhỉ?
Liền vội vàng đặn dò thủ hạ cứ sắp xếp như thế, như thế.
Kết quả cuộc đua, không ngoài dự kiến, Điền Ky thắng hai cuộc, thoắt cái mặt mày tưng bừng, bình tĩnh lấy đi một nghìn lạng vàng từ tay Tề Vương.
Ít lâu sau, Điền Kỵ không đừng được đã đem bí mật khiến ông chiến thắng trong cuộc đua ngựa kể cho quốc vương. Tề Vương vội vàng sai ông vời Tôn Tẫn đến.
 

Từ đó, Tôn Tấn làm quân sư cho nước Tề, nhiều lần đánh bại địch thủ trên chiến trường, tiếng tăm lừng lẫy, trở thành một trong những nhà quân sự kiệt xuất trong lịch sử Trung Quốc.

KẾ VÂY NGUỴ CỨU TRIỆU CỦA TÔN TẪN
 
Năm 353 trước Công Nguyên nước Ngụy xuất binh đánh nước Triệu.
Bàng Quyên, đại tướng quân tinh thông binh pháp của nước Nguỵ soái lính quân đội đánh thẳng đến đô thành nước Triệu là Hàm Đan (nay là Hàm Đan, Hà Bắc). Nước Triệu sắp có nguy cơ mất nước liền vội vàng sang nước Tề cầu viện.
Hôm đó, Tề Uy Vương triệu quân sư Tôn Tẫn đến, chuẩn bị bái ông làm tướng.
Tôn Tẫn từ tạ nói:
- Thần đã từng chịu cực hình tàn khốc, là người thân thể tàn phế, không đầy đủ không xứng làm chủ soái.
Nguyên là Tôn Tẫn từng cùng học binh pháp với Bàng Quyên. Về sau Bàng Quyên là tướng quân của Ngụy Huệ Vương, tự biết mình năng khôngbằng Tôn Tẫn liền lừa ông đến nước Nguỵ, vu oan cho ông trước mặt Nguỵ Huệ Vương, tróc xương đầu gối của ông và còn thích chữ lên mặt để khiến cho Tôn Tẫn vĩnh viễn không thể ra làm quan được. Ít lâu sau ông
được cứu đến nước Tề, Tề Uy Vương bái ông làm quân sư.
 
Nay, Tề Uy Vương thấy Tôn Tẫn khiêm nhường như thế liền đổi sang cử Điền Kỵ làm tướng, vẫn cho Tôn Tẫn làm quân sư.
Đại quân binh mã kéo đến biên giới nước Tề, Điền Kỵ chuẩn bị chỉ huy quân xông thẳng sang nước Triệu để giải vây cho Hàm Đan. Tôn Tẫn ngăn lại nói:
 
- Hãy khoan, tướng quân hãy nghe tôi so sánh hai điều: phàm là muốn gỡ sợi thừng rối loạn vào nhau, nhất thiết không được nóng vội gắng sức lôi kéo mà phải bình tĩnh tìm ra đầu mối của nó, sau đó từ từ tháo gỡ; giả dụ đi giải quyết chuyện hai người đánh nhau dữ dội, nhất nhất không được để bị lôi cuốn vào thành một cục mà phải tránh những cú đấm đá của
hai bên, chỉ cần tìm chỗ sơ hở đánh mạnh vào vùng bụng trống rỗng không phòng bị của một bên, đợi các đối thủ bị đánh kia ôm bụng quỳ xuống, như vậy cục diện vốn là ẩu đả lẫn nhau cũng sẽ được thay đổi.
 
Điền Kỵ hỏi:
- Ý của ngài là bây giờ chúng ta khoan chưa vào nước Triệu, đúng không?
Tôn Tấn chậm rãi nói:
- Đúng thế. Hiện giờ chủ lực nước Ngụy đang đánh dữ dội vào Hàm Đan, đô thành nước Triệu, trong nước khá là trống rỗng. Chúng ta chỉ cần đánh thẳng đến Đại Lương, đô thành nước Ngụy, chiếm cứ con đường giao thông trọng yếu của chúng, tập kích vào nơi chúng không phòng thủ, như vậy chủ lực quân Ngụy tất sẽ lui binh ra khỏi nước Triệu, quay về
cứu viện. Như thế, chúng ta vừa có thể giải vây Hàm Đan, vừa có thể đánh cho quân Nguy một trận đau, chẳng phải là tiện lợi hơn nhiều so với việc đến Hàm Đan đánh nhau sao?
 
Điền Kỵ áp dụng kế sách ''vây Nguỵ cứu Triệu'' của Tôn Tẫn, dẫn quân đánh thẳng đến Đại Lương. Bàng Quyên, chủ soái quân Nguỵ nghe tin này, đành phải vứt bỏ Hàm Đan, vội vàng về nước giải vây Đại Lương. Thế nhưng khi quân Ngụy đi đến Quế Lăng (nay là phía tây bắc huyện Trường Viên tỉnh Hà Nam), Điền Kỵ, Tôn Tẫn lại phục binh ở đó. Quân Nguỵ bải hoải rã rời vừa giao chiến đã bị đánh cho tơi bời tan tác.

Trận này Bàng Quyên tổn thất hai vạn binh mã, bản thân mình cũng suýt nữa bị bắt làm tù binh của Tôn Tẫn.

TÔN TẪN GIẢM BẾP NẤU ĂN NHỬ ĐỊCH
 
Sau khi câu chuyện Tôn Tẫn vây Nguy cứu Triệu xảy ra, loáng một cái, mười ba năm đã trôi qua. Lần này nước Nguỵ cùng với nước Triệu đến đánh nước Hàn. Nước Hàn nhiều lần đến nước Tề xin cứu viện khẩn cấp Tề Uy Vương lại cử Điền Kỵ làm tướng, Tôn Tẫn làm quân sư, lệnh cho họ đi cứu nước Hàn.
 
Điền Kỵ có kinh nghiệm “vây Ngụy cứu Triệu” đã tính toán sẵn chuẩn bị dùng lại kế này một lần nữa. Khi hàng ngàn chiến xa  ra khỏi biên giới nước Tề, Điền Ky định chỉ huy quân Tề mau chóng tiến thẳng đến Đại Lương, đô thành nước Ngụy nhưng Tôn Tẫn lại bảo Điền Kỵ
cho đại quân nghỉ ngơi lập trại sớm.
Điền Kỵ hỏi:
- Quân sư, binh quý thần tốc, sao lại nghỉ ngơi sớm thế?
Tôn Tẫn đáp:
- Hiện giờ nước Ngụy vừa mới phát động tấn công nước Hàn, nếu ta vội vàng xuất binh tương trợ, trên thực tế chính là nước ta đang thay nước Hàn hứng chịu đòn đánh đầu tiên của quân Ngụy, không phải là chúng ta chỉ huy điều động quân Hàn mà là nghe lệnh chỉ huy điều động của quân Hàn, cho nên nói lập tức tiến đánh Đại Lương đô thành nước Ngụy là
không thích hợp.
 
Chỉ có sau khi hai con hổ Hàn, Ngụy chiến đấu một trận chúng ta hãy phát binh đánh Đại Lương, tiến đánh quân Ngụy đã mệt mỏi rã rời, cứu vãn nguy nan cho nước Hàn, như thế càng có lợi hơn cho chúng ta.
 
Thế là quân Tề rậm rịch đến hơn một tháng trên đường mới phát lệnh tấn công Đại Lương, Ngụy Vương thấy quân Tề đánh tới, vội vàng lệnh cho Bàng Quyên từ nước Hàn rút binh về cứu Ngụy, lại cử thái tử Thân làm thượng tướng quân, hợp binh với Bàng Quyên thành mười vạn quân, chống lại quân Tề. Tôn Tẫn biết quân đội của Bàng Quyên sắp tới liền hiến cho Điền Kỵ diệu kế ''giảm bếp dụ địch''.
Khi hai quân Tề, Nguỵ vừa gặp nhau, còn chưa giao đấu, Tôn Tẫn liền hạ lệnh cho quân đội rút lui. Bàng Quyên đuổi đến nơi đóng trại của quân Tề, chỉ thấy trên mặt đất ngổn ngang những lò bếp để nấu cơm liền vội vàng sai binh sĩ đếm bếp. Căn cứ vào số bếp Bàng Quyên ước đoán quân Tề có mười vạn người.
 
Quân Tề ba ngày liền đều gấp gáp rút lui, Bàng
Quyên thấy số bếp mà quân Tề để lại chỉ đủ nấu cơm cho năm vạn người ngày thứ ba, giảm xuống đếm chỉ còn đủ cho ba vạn người Bàng Quyên đắc ý nói:
 
- Ta đã sớm biết quân Tề nhát gan sợ chết, vào nước ta mới có ba ngày, binh sĩ đã trốn chạy già nửa.
Thế là Bàng Quyên bỏ lại bộ binh quân nhu, chỉ đem theo những binh lính khoẻ mạnh trang bị nhẹ nhàng, đi ngày đi đêm, gấp gáp đuổi theo quân Tề.
 
Hôm đó, quân Tề lui đến đường Mã Lăng (nay thuộc địa phận huyện Tân, tỉnh Sơn Đông). Tôn Tấn thấy ở đây đường xá chật hẹp, hai bên lại nhiều hiểm trở, rất thích hợp với việc bày binh mai phục. Ông tính toán hành trình của Bàng Quyên, dự đoán rằng vào lúc hoàng hôn, Bàng Quyên sẽ đuổi đến đây, liền hạ lệnh cho binh sĩ chặt một số cây to bịt đường đi, lại chọn
một cây cổ thụ, mọc ngay đường, tróc đi một miếng vỏ lớn, để cho nó lộ ra một mảng thân cây trắng tinh trơn nhẵn, sau đó viết một hàng chữ đen lên trên. Tiếp theo, Tôn Tẫn lệnh cho một vạn cung thủ mai phục hai bên đường, nói với họ:
 
-Đợi khi quân Ngụy đến, dưới cây cổ thụ có người đốt lửa thì nhất tề bắn tên.
 
Trời vừa tối, quả thật Bàng Quyên đã dẫn quân đuổi đến đường Mã Lăng. Khi các binh sĩ chuyển các cây cối chặn đường đi, có người phát hiện hàng chữ trên cái cây to cạnh đường, vội báo cáo cho Bàng Quyên. Bàng Quyên sai binh sĩ châm đuốc lên nhìn, bên trên viết rằng: ''Bàng Quyên chết dưới gốc cây này'' thì kinh hoàng thất sắc. Lúc này phục binh quân Tề nhằm chuẩn nơi có ánh lửa hàng chục vạn mũi tên bay ra như mưa sa, quân Nguy tử thương vô số, Bàng

Quyên cũng bị trúng mấy mũi tên, ngã gục giữa vũng máu ông ta tự biết đã trúng kế, không thể thoát thân được, đành phải rút kiếm tự sát. Quân Tề thừa thắng truy kích, bắt Ngụy thái tử Thân làm tù binh, đánh bại hoàn toàn quân Nguỵ.

BA KẾ LIÊN HOÀN CỦA THẬN ĐÁO

Sở Tương Vương vừa mới lên ngôi, sứ giả nước Tề bèn dẫn năm mươi ,cỗ chiến xa sang nước Sở. Sau khi sứ Tề thi lễ xong bèn ''khà khà'' cười nhạt nói:

- Trước đây khi bệ hạ còn làm thái tử đã lưu vong bên nước Tề làm con tin, lấy việc hiến năm trăm dặm đất phía đông nước Sở đề làm điều kiện về Sở trước thời hạn.

Nay Tề Vương đặc phái tôi đến chuyển lời, bệ hạ sẽ không nuốt lời chứ?
Sở Tương Vương nhất thời ngớ ra, cho tả hữu lui rồi mời sứ Tề hãy nghỉ ngơi một lát.
Ông vội cho mời thái phó Thận Đáo (năm 395- 315 trước Công nguyên) là người khi xưa đã khuyên ông hiến đất thoát thân đến:
- Việc này thật khó giải quyết, nước Tề quả đã phái người đến đòi đất rồi!

Thận Đáo là một học giả, được mọi người tôn xưng là Thận Tử. Lúc này ông bình tĩnh
nói:
- Chớ có hoảng, ngày mai đại vương hãy triệu kiến các đại thần để cho họ hiến diệu kế.

Buổi triều sáng hôm sau, Sở Tương Vương trống ngực đập thình thịch.
Thượng trụ của đất nước là Tử Lương hiến kế đầu tiên:
Đại vương, đại vương không thể không cắt đất. Là vua một nước, đại vương là miệng vàng lời ngọc, nếu không coi trong tín nghĩa sẽ bị chư hầu thiên hạ chê cười. Cắt đất cho Tề trước, tỏ rõ việc giữ chữ tín của đại vương rồi sau lại đoạt về, tỏ rõ võ công cao cường của đại vương!

Tử Lương mới lui xuống, Chiêu Thường đã bước lên can:
Đại vương, năm trăm dặm đất phía đông của đất nước một vạn lần không thể cắt được. Cắt nó đi, nước Sở sẽ mất một nửa giang sơn Thần nguyện sẽ dẫn binh tử thủ ở đó?

Chiêu Thường lui xuống, Cảnh Lý bình tĩnh phân tích cho Tương Vương:
- Đất phải cấp, nếu không sẽ thất tín với thiên hạ. Nước Sở khó mà đánh lại được hùng binh của nước Tề, thần nguyện thay đại vương đến nước Tần dựa vào việc uốn ba tấc lưỡi để cầu xin viện binh!

Sau khi Cảnh Lý lui, Thận Tử cười hì hì bước vào bái kiến Tương Vương.

Tương Vương cau mặt kể lại toàn bộ sự việc, Thận Tử cười ha hả:
- Đại vương, Tử Lương, Chiêu Thường, Cảnh Lý ai có kiến giải của người nấy, đại vương hãy sử dụng cả!
Tương Vương trừng mắt giận dữ nhìn ông nói:
- Đừng có đùa nữa!
Thận Tử càng cười lớn hơn, ông chậm rãi giơ ba ngón tay của bàn tay phải ra:

- Đại vương cấp cho Thượng trụ quốc Tử Lương năm mươi cỗ xe, phía đông hiến năm trăm dặm đất cho nước Tề vào ngày thứ hai khi Tử Lương lên đường, phái Chiêu Thường làm đại tư mã, lệnh cho ông ấy đi trấn thủ đất phía đông; ngày hôm sau, lại phái Cảnh Lý dẫn đầu năm mươi cỗ xe đến phía Tây cầu cứu nước Tần.

Đại vương, cái này gọi là ba kế liên hoàn.
Thần đảm bảo rằng đại vương không cần dùng đến một binh, một tốt mà vẫn giữ vững năm trăm dặm đất phía đông hoàn hảo không tổn thất.

Tử Lương đến nước Tề nói rõ lý do đến, Tề Vương trong lúc vui mừng vội vàng phái sứ giả dẫn binh đến nhận đất. Chiêu Thường đã trấn thủ ở đó lại nghênh mặt khẳng khái nói:

- Đừng có mà mơ. Ta phụng mệnh giữ đất, thề cùng sống chết với lãnh thổ đất nước.
Tề Vương nghe tin, nổi giận đùng đùng mắng Tử Lương:
- Cái này, cái này giải thích thế nào?

Tử Lương phẫn nộ:
- Chiêu Thường chắc chắn đã giả lệnh vua tự ý làm rồi. Đại vương, đại vương hãy cho quân đến đánh đi?

Tề Vương hạ một tiếng lệnh, quân đội nước Tề rầm rầm rộ rộ kéo thẳng đến vùng đất phía đông. Tiếng hô giết dậy trời, tên bay như châu chấu bao trùm khắp trận địa mà Chiêu Thường trấn giữ.
Quân Tề đang định đánh vào biên giới nước Sở thì năm mươi vạn đại quân nước Tần lại đã vây chặt khu vực biên cương phía Tây của nước Tề như vành đai sắt. Tướng nước Tần to giọng tuyên bố.

- Tề Vương cản trở Sở thái tử về Sở đã là bất nhân trước, lại muốn đoạt năm trăm dặm đất của nước Sở thì càng là hành động bất nghĩa. Quân Tề muốn làm điều phi lễ, năm mươi vạn đại quân nước Tần nguyện thay chư hầu thiên hạ lập lại lẽ công bằng, cùng đọ sức với quân Tề đến tận cùng!

Ở triều đình, Tề vương liên tiếp nghe tin cấp báo, lo sợ muôn phần, vội nhờ Tử Lương hoả tốc về Sở báo cáo: Nước Tề không đòi năm trăm dặm đất phía Đông của nước Sở nữa!

Tiễn Tử Lương đi, ông vội vàng phái đặc sứ đi sứ sang nước Tần, hoả tốc giải toả tình thế nước ngập đến chân của nước Tề.

Sở Tương Vương nghe được những tin tức cấp tốc truyền về này, đôi ông mày cau tít cuối cùng đã giãn ra, Thận Tử đứng bên' cạnh cũng cười hiểu ý.

MẠNH KHA DÙNG TRÍ CAN NGĂN TỀ TUYÊN VƯƠNG
Tề Tuyên Vương thời Chiến Quốc một lòng muốn xưng bá với thiên hạ. Một hôm, ông hỏi Mạnh Tử (năm 372- 289 trước Công nguyên);
- Người như ta thế này có thể thống nhất thiên hạ được không?
Mạnh Tử thấy hiện nay cuộc sống của nhân dân rất khốn khổ, nên phải phê bình cho Tề Tuyên Vương một trận. Nhưng Tề Tuyên Vương là một ông vua thích nghe lời phỉnh mình, nếu nói ông không yêu quý dân chúng, chắc chắn sẽ bị ông tống cổ ra khỏi vương cung, vì vậy Mạnh Tủ điềm nhiên nói:
 
- Trước khi trả lời câu hỏi này của đại vương, thần muốn hỏi đại vương một chuyện trước, có được không?
 
- Chuyện gì đó - Tề Vương hiếu kỳ hỏi:
- Thần nghe nói, có một lần mới đúc xong một quả chuông, chuẩn bị giết trâu để tế chuông, vì đại vương thấy con trâu đẹp đẽ như thế, nó vô tội mà bị giết nên cảm thấy không nỡ, kết quả đã không giết con trâu đó, có phải có chuyện này không?
 
Tề Tuyên Vương nghĩ, Mạnh lão phu tử này vẫn còn nhớ đến việc thiện đó của mình, trong lòng tất nhiên rất vui vẻ vội đáp rằng;
- Có! Có chuyện đó đó.
Mạnh Tử nói:
- Tâu đại vương, đó chính là lòng trắc ẩn đấy! Dựa vào tấm lòng lương thiện đó, đại vương có thể thực hành vương đạo, thống nhất thiện hạ!
 
Tề Tuyên Vương càng vui hơn:
- Đúng, khanh nói tiếp đi.
Mạnh Tử lại nói:
- Vấn đề là đại vương có chịu làm hay không mà thôi. Ví dụ có người nói: ''Tôi sức có thể nhấc đồ vật nặng nghìn cân, nhưng lại không nhấc nổi một sợi lông; mắt có thể nhìn rõ lông tơ nhưng lại không nhìn thấy củi, kê chất đầy xe''. Đại vương có tin lời nói này là thật không?
 
Tề Tuyên Vương không cầm được tiếng cười, nói:
- Chà! Làm sao ta có thể tin lời nói đó được?
Mạnh Tử cũng cười nói:
- Thế mà đúng đấy! Cho nên nếu có người nói, đại vương có thể đối đãi với trâu bằng lòng tất nhưng lại không dùng lòng tất đó yêu quý dân chúng, điều này cũng không làm người ta tin được. Nó giống hệt như không chịu nhấc một sợi lông và không nhìn thấy một xe củi, kê.
Hiện giờ, dân chúng sở dĩ phải lưu lạc khắp nơi không thể an cư lạc nghiệp được là vì đại vương xưa nay không hề quan tâm chứ không phải vấn đề có thể làm hay không thể làm được.
Cho nên thần nói, đại vương có thể thi hành vương đạo, có thể thống nhất thiên hạ. Vấn đề là đại vương không làm, không phải là không thể.
 
Mạnh Tử dùng lời nịnh nọt làm nền để phê bình, khiến cho nó cùng giúp đỡ bổ sung cho nhau, trọn vẹn thành một khối. Trong không khí này, Tề Tuyên Vương đã không thể sinh ác cảm với Mạnh Tử, thế là ông vui vẻ tiếp thu lời phê bình.
 
Mạnh Tử một lòng muốn nói về chủ trương thi hành nhân nghĩa với Tề Tuyên Vương, nhưng ông biết Tề Tuyên Vương yêu thích âm nhạc, yêu thích võ dũng, yêu thích của cải, yêu thích nữ sắc, trong phút chốc không thể tiếp nhận chủ trương của ông được, đối với Tề Tuyên Vương chỉ có thể theo xu thế phát triển của sự vật mà dẫn dắt.
 
Một hôm, Mạnh Tử vào yết kiến Tề Tuyên Vương, hỏi:
- Đại vương từng bảo với Trang Bạo rằng đại vương yêu thích âm nhạc, có chuyện này không?
 
Tề Tuyên Vương ngượng ngùng thừa nhận:
- Đúng thế, ta có nói, ta không thích âm nhạc cổ đại, chỉ thích nhạc khúc lưu hành nói chung mà thôi.
 
Mạnh Tử nói:
Chỉ cần đại vương vô cùng yêu âm nhạc là nước Tề sẽ trở nên rất tuyệt vời. Bất luận âm nhạc lưu hành hiện nay hay là âm nhạc cổ đại đều như nhau cả.
 
Tề Tuyên Vương thấy không phải Mạnh Tử đến phê bình mình mà là đến thảo luận về âm nhạc mà mình yêu thích thì rất phấn khởi, liền nói:
 
- Khanh có thể giảng đạo lý này cho ta nghe được không?
 
Mạnh Tử nói:
- Muốn nghe đạo lý này, thần phải hỏi đại vương một vấn đề trước:
 
Một người một mình thưởng thức thú vui âm nhạc, cùng người khác thưởng thức âm nhạc cũng vui vẻ, xét cho cùng thì kiểu nào vui vẻ hơn?
 
Tề Tuyên Vương buột miệng nói:
- Tất nhiên cùng thưởng thức với người khác thì vui hơn.
- Thế thì, cùng một số ít người cùng thưởng thức âm nhạc thì vui, cùng nhiều người thưởng thức âm nhạc cũng vui, nhưng xét cho cùng loại nào vui hơn?
 
- Mạnh Tử từng bước đi sâu vào.
Tề Tuyên Vương hoàn toàn tiếp nhận ám thị tâm lý của Mạnh Tử:
- Đương nhiên là cùng nghe với nhiều người sẽ vui hơn.
- Thế thì xin cho phép thần nói với đại vương về đạo lý của âm nhạc và vui chơi
 
- Mạnh Tử thấy thời cơ đã chín muồi liền khéo léo đưa đẩy
- Giả sử quốc vương tấu nhạc ở đây dân chúng nghe thấy chuông rung trống gõ, sáo kêu địch tấu, đều cảm thấy đau đầu, mặt mày nhăn nhó bàn tán xôn xao: ''Quốc vương chúng ta yêu thích âm nhạc thế này, vui chơi thế này, nhưng tại sao chúng ta lại khổ sở đến mức này?''.
 
Cái này không còn nguyên nhân nào khác, đó chính là vì quốc vương chỉ mưu cầu vui vẻ bản thân mà không vui vẻ cùng dân chúng.
 
Tề Tuyên Vương không khỏi kinh ngạc, còn chưa kịp mở miệng nói gì thì Mạnh Tử đã lại tiếp tục hùng biện:
- Giả sử quốc vương tấu nhạc ở đây, dân chúng nghe thấy tiếng chuông, tiếng trống, tiếng sáo, tiếng đàn, họ đều mặt mày hớn hở bảo nhau: ''Quốc vương của chúng ta có lẽ rất mạnh khoẻ, nếu không, làm sao có thể tấu nhạc vui vẻ như thế được?''. Điều này cũng không có nguyên nhân nào khác, chỉ là bởi vì quốc vương vui chơi cùng dân chúng mà thôi. Do đó
thần có được một đạo lý thế này:
 
Nếu quốc vương có thể vui chơi cùng dân chúng thì có thể làm cho thiên hạ quy phục.
Những lời nói của Mạnh Tử khiến Tề Tuyên Vương tâm phục khẩu phục.
 
 
Có lần, Tề Tuyên Vương hỏi Mạnh Tử:
- Xin hỏi tiên sinh, quan hệ với nước lân cận, có nguyên tắc và phương pháp gì?
 
Mạnh Tử đáp:
- Có đấy chỉ người có lòng nhân ái mới có thể dùng tư cách nước lớn để khuất phục nước nhỏ, chỉ có người thông minh mới có thể lấy tư cách nước nhỏ khuất phục nước lớn.
Lấy tư cách nước lớn khuất phục nước nhỏ là người đến đâu cũng vui vẻ. Người đến đâu cũng vui vẻ có thể an định được thiên hạ, người cẩn thận e dè có thể giữ vững quốc gia của mình.
 
Tề Tuyên Vương nói:
- Lời tiên sinh rất có lý. Có điều, ta có một tật, ta yêu thích võ dũng, e rằng không thể khuất phục được nước khác.
Mạnh Tử nói:
- Thế thì đại vương đừng yêu thích tiểu dũng.
Tề Tuyên Vương hỏi:
Tiểu dũng là cái gì?
 
Mạnh Tử đáp:
- Có một loại người, chỉ có tay ấn đao kiếm trợn mắt nói: ''Hắn làm sao mà dám chống lại ta!'', đó là dũng của bỉ phu, chỉ có thể địch được một người, mong rằng đại vương có thể mở rộng các tiểu dũng này mở rộng đến mức đại dũng như Văn Vương và Võ Vương.
 
Tề Tuyên Vương hỏi:
- Xin tiên sinh hãy nói về đại dũng của văn Vương và Võ Vương.
 
Mạnh Tử nói:
- Trong ''Thi kinh – Đại nhã - Hoàng hĩ'' nói:''Vua ta bỗng nhiên nổi giận chỉnh đốn quân đội tiến lên phía trước, ngăn cản quân địch xâm lược nước Lư, tăng cường uy tín của nước Chu để báo đáp sự trông mong của các nước đối với nước Chu''. Đó chính là dũng của Chu Văn Vương. Văn Vương tức giận liền khiến cho dân chúng trong thiên hạ được bình an.
 
Mạnh Tử ngừng một chút rồi lại nói:
- Trong ''Thư kinh'' nói: ''Trời giáng sinh có con người nói chung và cũng giáng sinh ra vua và sư phụ cho họ. Trách nhiệm duy nhất của vị sư phụ là giúp đỡ ông trời để yêu quý nhân dân. Vì vậy, bốn phương rộng lớn, kẻ có tội và kẻ vô tội đều do ta phụ trách, thế thì dưới gầm trời này còn ai dám vượt quá bổn phận của mình để làm xằng, làm bậy?''.
 
Đương thời có một vua Trụ hoành hành ngang ngược trong thiên hạ, khiến cho dân oán sục sôi, Chu Võ Vương bèn cho rằng đó là điều kỳ sỉ đại nhục. Đó chính là dũng của Võ Vương, Võ Vương cũng vì tức
giận mà khiến cho thiên hạ được yên định. Nay đại vương nếu cũng tức giận mà làm cho dân chúng trong thiên hạ được yên định thì dân chúng thiên hạ sẽ chỉ lo đại vương người không thích dũng võ thôi.
 
Tề Tuyên Vương vui vẻ cười.
Một lần, có người đề nghị Tề Tuyên Vương phá bỏ sân phơi, Tề Tuyên Vương liền thỉnh giáo Mạnh Tử:
 
- Tiên sinh, ngài bảo có nên phá bỏ sân phơi không?
Mạnh Tử đáp:
Sân phơi là cung điện của kẻ làm vua có đạo đức mà thống nhất được thiên hạ. Nếu đại vương muốn thực hành vương chính thì đừng có phá huỷ nó.
 
Tề Tuyên Vương hỏi:
- Ngài có thể nói thực hành vương chính như thế nào được không?
 
 
Mạnh Tử đáp:
Trước kia Chu Văn Vương trị vì nước Chu, về thuế suất của nông dân, chính phần chỉ thu một; đối với người làm quan thì cho hưởng bổng lộc cha truyền con nối; tại cửa khẩu và chợ búa chỉ kiểm tra không thu thuế, không cấm cản bất cứ người nào đánh bắt cá ở sông hồ ao rạch; chỉ thi hành hình phạt với tội phạm chứ không liên luỵ đến vợ con anh ta; đối với người goá chồng, goá vợ và người già, trẻ mồ côi không nơi nương tựa, Chu Văn Vương khi thực
hành vương chính đã nghĩ đến họ đầu tiên. Trong “Thi kinh - Tiểu nhã - Chính nguyệt” nói:
''Người có tiền của thì có thể sống được, đáng thương thay cho những kẻ cô đơn không nơi nương tựa''.
 
Tề Tuyên Vương vỗ tay khen rằng:
Lời nói này hay lắm!
Mạnh Tử hỏi:
- Đại vương đã cho rằng lời này hay, thế tại sao không thực hành nó đi?
Tề Tuyên Vương đáp:
Ta có một cái tật là yêu thích tiền của, thực hành vương chính e rằng có khó khăn.
 
Mạnh Tử nói:
- Trước kia, Công Lưu cũng yêu thích tiền của. Trong ''Thi kinh - Đại Nhã - Công Lưu'' có viết: ''Lương thực rất nhiều, ngoài đầy cót, trong chật kho; còn bó bọc lương khô, chất đầy rương, chất chật túi. Nhân dân đoàn kết, uy nước được phát huy, tên lên dây, cung giương cao, những vũ khí khác cũng góp mặt, rầm rộ tiến lên''. Do đó người ở lại nhà có lúa trữ, người hành quân có lương khô, như thế mới có thể soái lĩnh quân đội tiến lên. Nếu đại vương yêu
thích tiền của, có cùng đi một con đường với chúng dân thì đối với việc thực hành vương chính thống nhất thiên hạ còn có khó khăn gì?
 
Tề Tuyên Vương ngượng nghịu nói,
- Ta còn có một tật nữa, ta yêu thích phụ nữ, thực hành vương chính sợ có khó khăn chăng?
 
Mạnh Tử đáp:
- Xưa kia Thái Vương cũng yêu thích phụ nữ, vô cùng yêu quý phi tử của người. Trong thiên Đại nhã của Kinh Thi cũng có viết: ''Cổ công đàn phụ thanh tảo tiện bão trước mã, duyên trước bận địa tây biên tất thuỷ hà ngạn lai đáo kỳ sơn chi hạ. Hoàn đối lĩnh trước tha đích thê tử Khương thị nữ, đô lai giá lý thị sát trú xứ''(1).
Vào lúc này, thiên hạ không có một trinh nữ già nào không tìm được chồng, cũng không có đàn ông độc thân nào không tìm được vợ.
Nếu đại vương yêu thích phụ nữ, có thể cùng đi một đường với chúng dân thì đối với việc thực hành
vương chính thống nhất thiên hạ còn có khó khăn gì?
 
 
Tề Tuyên Vương không thể nói gì được nữa.
Một lần, Tề Tuyên Vương xuất binh đánh chiếm nước Yên.
 
Tề Tuyên Vương nói với Mạnh Tử:
- Có một số người khuyên ta không nên thôn tính nước Yên, một số người khuyên ta nên thôn tính. Ta nghĩ: lấy một nước lớn có hàng vạn chiến xa đi đánh một nước lớn tương đương với nó mà chỉ cần khoảng thời gian năm mươi ngày đã chiếm lĩnh được, chỉ dựa vào sức người thôi sao? E rằng là ý trời đó. Nếu ta không thôn tính nó, ông trời sẽ cho rằng chúng ta vi phạm ý chỉ của ông, do đó sẽ giáng tội xuống chúng ta. Thôn tính nó, tiên sinh thấy ta làm có đúng không?
Mạnh Tử đáp:
- Nếu thôn tính nó, dân chúng nước Yên rất vui mừng thì hãy thôn tính nó, dân chúng nước Yên không vui mừng thì không nên thôn tính nó. Lấy nước Tề, một nước lớn có hàng vạn chiến xa thế này để công đánh nước Yên cũng có hàng vạn chiến xa dân chúng nước Yên lại phải dùng sọt tre đựng cơm nắm dùng bình đựng rượu để hoan nghênh quân đội cửa đại vương chẳng lẽ sẽ có ý tứ khác sao? Chỉ có điều là họ muốn trốn chạy khỏi cuộc sống khổ sở
nước sôi lửa bỏng đó. Nếu tai nạn của họ càng sâu sắc thêm thì đó chỉ là kẻ thống trị từ Yên chuyển sang Tề mà thôi.
 
Ít lâu sau, có mấy nước bàn luận việc cứu Yên. Tề Tuyên Vương khiêm tốn thỉnh giáo Mảnh Tử về đối sách.
 
Mạnh Tử đáp:
Thần nghe nói rằng, có người dựa vào lãnh thổ ngang dọc đều bảy mươi dặm của nước mình để thống nhất thiên hạ. Đó chính là Thương Thang, nhưng chưa hề nghe nói người có lãnh thổ đất nước ngang dọc mỗi bên một nghìn dặm mà sợ hãi nước khác. Trong ''Thượng thư'' có nói ''Thương Thang chinh phạt, bắt đầu từ nước Cát''. Người thiên hạ đều tin tưởng ông, mọi người trông chờ vào ông, giống như nắng hạn mong mưa rào. Sự chinh phạt của Thương Thang không có một chút gì quấy nhiễu dân chúng, người buôn bán qua lại như thường, người trồng trọt ra ruộng như thường. Thương Thang chỉ giết những quốc vương bạo ngược, dùng để an ủi những người dân bị tàn hại. Sự có mặt của họ giống như việc trời đổ xuống một cơn mưa kịp thời, dân chúng vô cùng vui sướng. Giống như ''Thương Thư'' đã nói thế này: ''Chờ đợi vua của chúng ta, người đến rồi, chúng ta cũng sống lại rồi!''.
 
Mạnh Tử nói đến đây, đôi mày bỗng nhiên cau tít lại:

- Vua Yên tàn bạo tuy bị đại vương đánh bại nhưng đại vương đã làm được những gì cho nhân dân nước Yên đã nhiệt liệt hoan nghênh đại vương? Đại vương giết chết phụ huynh của họ, bắt đệ tử của họ làm tù binh, huỷ hoại tôn miếu từ đường của họ, cướp đi đồ quý báu của họ, điều này sao có thể được? Các nước trong thiên hạ vốn sợ hãi nước Tề lớn mạnh, nay đất đai của nước Tề lại mở rộng gấp đôi, mà còn bạo ngược vô đạo, điều này tất nhiên sẽ kêu gọi các nước liên hợp lại để thảo phạt đại vương. Thần cho rằng đại vương nên mau chóng ban bố mệnh lệnh, thả những tù binh già trẻ về, đình chỉ việc vận chuyển đồ báu của nước Yên về, lại bàn bạc với người nước Yên lập một vị vua Yên mới, sau đó đại vương từ nước Yên lui về nước Tề. Nếu như thế mới có thể khiến các nước chấm dứt việc liên hợp hưng binh đối phó với đại vương.

CHẾT RỒI TÔ TẦN VẪN BẮT ĐƯỢC THÍCH KHÁCH

Câu chuyện xảy ra tại nước Tề thời Chiến Quốc. Một đêm đầu mùa hạ, Tô Tần đang đọc sách trong thư phòng. 

Bỗng nhiên từ cửa sổ một bóng đen lướt vào, còn chưa đợi Tô Tần kịp kêu lên thành tiếng, một người bịt mặt đã nhảy đến trước mật, vung thanh kiếm nhọn đâm thẳng vào ngực. 
Tô Tần kêu lên thảm thiết ''Cứu tôi với'' rồi ngã vật trên ghế. Trong chớp mắt, vệ sĩ của Tô Tần từ bốn mặt túa ra thích khách không kịp bồi thêm nhát kiếm nữa, vội vàng quay
người nhảy ra ngoài cửa sổ.

Tin Tô Tần bị đâm lập tức làm kinh động Tề Vương. Ông nghe báo xong liền: lập Tức đến thăm Tô Tần ngay.

Chúng ta nên biết rằng, Tô Tần là nhân vật nổi tiếng vang lừng trong thiên hạ. 

Vào thời Chiến Quốc, bảy nước Tần, Tề, Sở, Yên, Triệu, Hàn, Ngụy xưng hùng, có nước Tần là hùng mạnh nhất. 
Tô Tần, đã từng đến du thuyết ở sáu nước, kêu gọi họ liên hợp lại để đánh Tần, thế là sáu nước cùng phong ông làm tể tướng. 

Ông sống ở nước Yên trong một thời gian khá dài, đưa ra rất nhiều mưu kế hay, rất được yên Vương trọng dụng. 

Về sau đến nước Tề, Tề Vương lại hết sức tín nhiệm ông. Nhiều đại phu của nước Tề ganh ghét với Tô Tần, cuối cùng đã phái người đến đâm ông.

Tề Vương thấy Tô Tần thân mang trọng thương, vừa thương vừa hận nói:
- Ta nhất định sẽ bắt được thích khách, báo thù cho tiên sinh!

Tô Tần thở dốc nói:
- Đại vương, xin người đừng giết người lung tung, phải bắt cho được thích khách thật sự!
- Tiên sinh nhìn rõ hình dạng của thích khách không?
- Hắn bịt mặt, nhìn không rõ, chỉ biết thân thể hắn rất cao.
- Chỉ dựa vào một điểm này làm sao ra lệnh truy nã thích khách được? 
- Tề Vương rất sốt ruột.

Tô Tần nói:
- Thần có một kế...
Rồi nói cứ thế, cứ thế xong thì từ biệt dương thế.

Lại nói Tề Vương trở về cung, một số đại phu thường ngày tranh giành sủng ái với Tô Tần lũ lượt kéo đến trước mặt ông, xem ông có thái độ thế nào đối với cái chết của Tô Tần.

Tề Vương lại hằm hằm nói:
- Ta vừa mới hiểu ra, Tô Tần là gian tế do nước Yên phái đến để lật đổ nước ta. 
Nay phải đem hắn cho năm ngựa phanh thây mới giải được nỗi hận trong lòng!

Tề Vương lập tức hạ lệnh đem xác của Tô Tần đến lần lượt buộc đầu và tứ chi vào năm cỗ xe ngựa. 
Một tiếng lệnh hạ xuống, năm cỗ xe ngựa vút về năm hướng, trong phút chốc, thi thể Tô Tần đã bị phân làm năm mảnh.

Tề Vương vừa định về cung thì thấy trong đám người đi xem phanh thây có một người len ra, tự xưng là thích khách, giết chết gian tế Tô Tần. 

Tề Vương thấy hắn thân mình cao lớn liền nói:
- Ngươi hãy kể lại quá trình hành thích xem. Giả dụ đúng là ngươi giết, quả nhân sẽ trọng thưởng.

Người kia kể lại một lượt, giống hệt như tình hình hiện trường mà Tề Vương được biết. 

Tề Vương biết người này chính xác là thích khách liền lập tức hạ lệnh bắt lấy hắn, nói:

- Nếu quả nhân không hành sự theo mưu kế của Tô Tần tiên sinh hiến lúc lâm chung thì tên côn đồ liều mạng nhà ngươi sao có thể tự đâm đầu vào lưới được!

Thích khách mới bị lừa liền rút kiếm định đâm Tề Vương nhưng đã bị các võ sĩ xung quanh đã nhảy xô đến băm ra thành tương.

TÔ ĐẠI LUẬN VỀ CUỘC ĐẤU GIỮA TRAI VÀ CÒ

Tô Đại, em trai Tô Tần cũng là một nhân vật nhanh trí. Một lần, ông nghe nói Triệu Huệ Vương muốn đánh nước Yên, cảm thấy việc này đối với hai nước Triệu, Yên đều không có lợi, ông bèn quyết định khuyên Triệu Huệ Vương thay đổi ý định này.

Nhìn thấy Triệu Huệ Vương, Tô Đại không nhắc đến chuyện này vội mà lại kể với Triệu Huệ Vương rằng ông đã nhìn thấy một câu chuyện lạ kỳ bên bờ sông Dịch Thủy…

Có một con trai rất to hé vỏ ra nằm phơi nắng bên sông, ánh mặt trời địu dàng chiếu vào lớp thịt trắng mềm của nó, thật là dễ chịu vô cùng.

Thế nhưng, phía sau con trai, một con cò gầy gò đang rón rén bước đến, nó đang rất đói nên giơ ngay cái mỏ sắc nhọn lên mổ vào lớp thịt tươi ngon của con trai.

Con trai bị tập kích bất ngờ liền vội vàng khép chặt vỏ cứng lại, khiến cho mỏ cò bị kẹp cứng bên trong .

Cò ta vùng vẫy một hồi, vô ích, vỏ của trai càng lúc càng khép chặt, cò hậm hực nói:

- Trai ơi là trai, mày đừng có hung dữ như thế, nếu hôm nay trời không mưa, ngày mai trời không mưa thì chẳng phải mày sẽ chết khát chết khô sao? Ta sẽ đợi để ăn thịt trai chết của mày!

Lớp thịt non vẫn bị mỏ cò ngậm vào nên vô cùng đau đớn nhưng con trai cũng không cam chịu thua, nó cười nhạo cò và nói:

Nếu mày muốn ăn thịt tao thì tao cũng muốn cái mạng của mày?
Hôm nay không thả mày ra, ngày mai không thả mày ra, mày không chết khô chết đói không xong!

Chúng cứ cãi nhau mãi không thôi, không con nào chịu nhượng bộ.

Lúc này, xa xa có một bác đánh cá đã nhìn thấy động tình ở nơi này liền gấp gáp chạy đến, tóm gọn lấy chúng, bỏ vào giỏ. Cò và trai đã trở thành bữa ăn ngon cho bác đánh cá, có hối hận cũng đã muộn rồi...


Triệu Vương nghe rất hứng thú. Tô Đại nhân cơ hội liền đi vào vấn đề chính:
Thần nghe nói đại vương muốn xuất binh đánh Yên, hai nước Yên, Triệu lực lượng tương đương, trong vòng mấy năm nước Triệu không thể đánh bại nước Yên được, thế tất sẽ phải giằng co nhau lâu dài.
Nước Tần hùng mạnh thấy Yên, Triệu đều mệt mỏi rã rời, nhất định sẽ giống như ông đánh cá bên sông Dịch Thuỷ kia, nhân cơ hội mà đứng giữa được lợi. Điều này phỏng có ích gì cho nước Triệu?

Cho nên, chuyện phát binh đánh Yên hãy nên suy nghĩ kỹ rồi mới làm.
Cuối cùng Triệu Huệ Vương đã bừng tỉnh ngộ, khẩn thiết nói:

Chúng ta không được làm chuyện ngu ngốc như trai và cò để cho nước Tần được lợi: Việc xuất binh sang Yên sau này không nhắc đến.

TRẦN CHẨN NGỒI XEM HAI HỔ ĐẤU NHAU


Thời Chiến Quốc, nước Hàn và nước Nguỵ công phạt nhau, giao chiến tròn một năm trời vẫn chưa chịu ngừng. Tần Huệ Vương muốn làm cho họ chấm dứt chiến tranh liền vời quần thần tới hỏi:
- Ta muốn làm cho hai nước Hàn, Ngụy đình chiến? cùng chung sống hoà bình. Chư vị thấy thế nào?
Một quan văn nói:
- Đúng! Chúng ta nên đi giải cứu họ.
Một quan võ nói:
- Họ đánh họ, liên quan gì đến ta?
Có một người khách hàng khanh từ nước Sở đến, tên là Trần Chẩn, nói:
- Đại vương có muốn thống nhất thiên hạ không?
Tần Vương đáp:
Tất nhiên là muốn, ngài có diệu kế gì vậy?
Trần Chẩn nói:
- Diệu kế chưa thể nói là có, có điều thần có thể kể câu chuyện Kha Trang Tử giết hổ, có lẽ nó sẽ gợi ý cho đại vương.
Tần Vương rất hứng thú, nói:
- Tốt lắm, ngài kể đi.
Thế là Trần Chẩn bắt đầu kể:
Thời Xuân Thu, nước Lỗ (nay là vùng Sơn Đông) có một người võ nghệ cao cường tên là Kha Trang Tử. Một hôm, chàng ở trọ tại một địa phương, nghe nói vùng này có hai con hổ thường xuyên xông ra bắt gia cầm, thậm chí còn cắn bị thương hoặc cắn chết người.
Kha Trang Tử quyết định trừ hại cho dân liền mang theo một thanh kiếm bằng đồng thau toả ra ánh
sáng sắc lạnh rồi ra đi giết hổ.
 
Trong nhà trọ có một người giúp việc cũng đi cùng. Hai người đến bên một khe núi,
bỗng nhiên họ thấy hai con hổ một to một nhỏ đang tranh nhau ăn một con bò. Kha Trang Tử rút kiến định xông vào nhưng người giúp việc nói:
Tráng sĩ đại ca, đừng có vội vàng, đại ca thấy đấy, chúng đang say sưa hứng thú ăn thịt bò, khi gần hết, nhất định chúng sẽ tranh giành, mà đã tranh giành tất sẽ cắn xé lẫn nhau, con nhỏ chắc chắn sẽ bị cắn chết, con lớn chắc chắn sẽ bị thương. Lúc đó đại ca hãy xông vào, đối phó với một con hổ bị thương chẳng phải tiết kiệm sức hơn nhiều so với đối phó với
hai con hổ mạnh mẽ không.
 
Kha Trang Tử gật đầu lia lịa, hai người liền ẩn mình trong bụi cây. Một lát sau, hai con hổ quả nhiên bắt đầu đánh nhau, nào là cắn, nào là vồ, nào là cào, nào là cấu, đến nỗi đất đá bên cạnh đó lăn rào rào, bụi bay mù mịt. Dần dần, con hổ nhỏ không chống cự nổi đã bị con hổ ăn ngoạm rách chỗ cổ họng, khi máu chảy ra se lại thì nó cũng đã chết. Con hổ lớn cũng
thương tích đầy mình, nằm vật ra đất không động cựa nổi. Lúc này, Kha Trang Tử mới xông ra, đâm thẳng một nhát kiếm vào bộ phận yếu hại của hổ, con hổ kia rống lên một tiếng rồi tắt thở.
 
Trần Chẩn kể xong câu chuyện rồi nói:
- Nay nước Hàn và nước Ngụy đánh nhau, đánh một năm rồi mà chưa chấm dứt, như thế, họ nhất định đều bị tổn thương. Nếu đại vương muốn hoàn thành đại nghiệp thống nhất thiên hạ thì cứ để cho đánh nhau, đến khi họ thương vong nặng nề thê thảm thì cho trọng binh đi chinh thảo, như thế là nhất cử lưỡng tiện, giống họ Kha Trang Tử giết hổ. Đại vương thấy
thế nào?
 

Tần Huệ Vương liền quyết định không giải cứu. Cuối cùng khi nước Ngụy bị tổn thương, nước Hàn bị đánh tơi bời, quân đội nước Tần mới tràn đến như thác lũ, trong nháy mắt đã đoạt gọn mấy thành trì của hai nước.

TẦN HUỆ VƯƠNG BIẾU BÒ ỈA RA VÀNG
Thời Chiến Quốc, nước Tần thông qua biến pháp thông thương nên đất nước giàu mạnh, nhảy vọt lên thành một trong thất hùng Chiến Quốc.
Để tranh hùng với sáu nước kia,
Tần Huệ Vương không ngừng thôn tính các nước nhỏ. Sau khi đoạt được Hà Tây lại tăng cường tấn công nước Thục (nay là phía Tây Tứ Xuyên).
''Đường đến Thục khó, khó như lên trời cao''. Luận về binh lực, nước Thục kém xa nước Tần nhưng Thục đưa vào địa thế hiểm yếu tập trung binh lực trấn giữ cửa quan xung yếu, thật là “một người chắn cửa quan, vạn người không mở được”. Mặc dù cho quân địch đánh vào cũng chỉ là đoạn tiền tuyệt hậu, bắt cua trong lọ mà thôi. Cho nên nước Tần cứ đánh
là bại, thiệt hại rất nhiều binh tướng mà vẫn không qua nổi Tần Lĩnh. Vì việc này Tần Vương ăn không ngon, ngủ không yên, nhiều lần đích thân tới quan sát địa hình, tìm mọi cách nghe ngóng dò la hư thực của nước Thục, rốt cuộc đã thấy sáng tỏ ra.
Ngày hôm sau, quân Tần không công đánh quân Thục nữa, quân Thục sợ bị đánh lén nên không dám bê trễ, vẫn nghiêm thủ cửa quan. Nửa tháng sau, quân Thục trên dưới đều xôn xao bàn tán một việc kỳ lạ: Nói là ở một khoảng đất hiểm trở cách quan ải quân Thục không xa có một con bò, ỉa ra phân toàn bằng vàng. Tin tức rất nhanh đã truyền đến tai vua thục, ông bán âm bán nghi liền phái người tâm phúc đến xem xét.
Người đó đến nhìn, quả nhiên đúng thế: một con bò đá lớn gấp ba lần con bò thực đứng sừng sững bên đường, dưới mông nó có mấy đống vàng vụn. Anh ta liền thu lấy số vàng này cấp tốc phi ngựa về cung dâng vàng lên cho vua Thục.
Vua Thục đang lo lắng vì ngân khố trống rỗng, nghe được tin mừng này thì không khỏi mở cờ trong bụng. Để ngăn chặn các nước khác ra tay trước, ông lập tức phái quân đội tới bảo vệ, đồng thời huy động số lượng lớn sức người sức của, phá núi mở đường, bắc cầu qua sông, biến lãnh trời thành thông lộ, tạo nên một con đường vận chuyện thông đến đô thành, bò
vàng cuối cùng đã được di chuyển thuận lợi về trong cung nước Thục.
Vua Thục vội vã muốn xem bò ỉa ra vàng. Nhưng đợi hàng nửa ngày vẫn không thấy vàng từ trong đít bò rơi ra. Ông hết sức nghi hoặc, đi vòng quanh bò mấy vòng, tức giận hỏi người tâm phúc:
- Con bò này tại sao không ỉa ra vàng nữa?
Người đó run rẩy đáp:
- Khởi bẩm đại vương, kẻ hèn này quả thật không biết.
Vua Thục nổi cơn thịnh nộ:
Người dám báo láo tình hình, trêu chọc quả nhân, người đâu, lôi nó ra chém cho ta!
Nhưng vừa dứt lời đã thấy vệ sĩ bước vào báo:
- Quân Tần đã tiến binh đến sát chân thành.
Vua Thục kinh ngạc, trong cung phút chốc hỗn loạn rối bời.
Hóa ra, Tần Huệ Vương sau khi quan sát địa hình thấy cứ gắng mà đánh thì không được, phải dùng trí thuật. Khi đó biết phía Thục quân ít sức yếu, vua Thục mong ngóng được giàu sang, ông liền phái người bí mật đục đẽo một con bò bằng đá khổng lồ, lén lút chuyển đến khoảng đất hiểm trở nhất của nước Thục, ngầm vãi mấy đống vàng vụn dưới mông bò. Sau đó sai bộ hạ đi khắp nơi rêu rao, lừa cho vua Thục mắc bẫy. Như thế, quân Thục mở đường

chuyển “bò” ở đằng trước, quân Tần lặng lẽ bám đuôi theo sau, khi bò vàng được chuyển vào đô thành nước Thục thì quân Tần tất nhiên cũng đã đến nơi.

YÊN CHIÊU VƯƠNG CẦU HIỀN
 
Năm 318 trước Công nguyên, nước Yên xảy ra nổi loạn, nước Tề đã thừa cơ tiến đánh nước Yên, giết chết Yên Vương. Ít lâu sau, Yên Chiêu Vương lên ngôi.
Để lấy lại đất đai bị mất, ông đã đích thân đến gõ cửa hiền sĩ nước Yên là Quách Hoè thỉnh giáo, mưu cầu kế sách tìm người hiền tài.
 
Quách Hoè nói:
Vua một nước muốn thành đế nghiệp phải đối đãi với người hiền như thầy giáo; vua một nước muốn thành vương nghiệp, phải đối đãi với người hiền như bè bạn, người muốn thành nghiệp bá thì đối đãi với người hiền như đại thần; còn vua mà nước cũng không giữ được thì đối với người hiền như nô lệ.
 
Nếu đại vương khiêm tốn lắng nghe lời chỉ giáo của bậc hiền nhân, cung cung kính kính bái ông ta làm thầy thì người hiền trong thiên hạ sẽ theo về với nước Yên hết.
 
Yên Chiêu Vương nói:
- Quả thật ta muốn học tập tất cả các bậc hiền nhân, chỉ có điều không biết nên triệu kiến ai trước cho phù hợp nhất?
Quách hoè không trả lời trực tiếp mà kể ra ra một câu chuyện như thế này...
 
Ngày xưa có một quốc vương muốn dùng ngàn vàng để mua một con ngựa thiên lý mã nhưng ba năm đã trôi qua mà vẫn chưa mua được.
 
Có đại thần nói với quốc vương:
Để thần làm thay đại vương!
Ba tháng sau vị đại thần kia tìm thấy một con ngựa thiên lý nhưng nó đã chết liền bỏ năm trăm lạng vàng ra mua lấy bộ xương ngựa đem về.
 
Quốc vương giận dữ nói:
- Ai bảo ngươi dùng bao nhiêu vàng đi mua xương ngựa đó!
 
Vị đại thần nói:
- Bộ xương của một con ngựa thiên lý còn mua mất năm trăm lạng vàng, huống hồ là thiên lý mã còn sống? Người thiên hạ tất sẽ cho rằng đại vương là người thành tâm muốn mua thiên lý mã, chắc chắn họ sẽ đưa thiên lý mã đến tận nơi.
 
Quả nhiên chưa đầy một năm đã có được ba con ngựa thiên lý.
 
Quách Hoè kể xong liền nói:
- Nay nếu đại vương thật sự muốn tìm người hiền làm thầy thì hãy bắt đầu từ thần đi.
Đến Quách Hoè thần mà cũng được trọng dụng nữa là những người tài năng hơn thần?
 
Họ nhất định sẽ từ xa ngàn dặm kéo đến đó.

Yên Chiêu Vương thấy rất có lý liền dựng cho Quách Hoè một toà cung thất và đối đãi với ông như thầy dạy. Sau khi sự việc này truyền đi, rất nhiều người hiền tài từ các nước đều kéo đến cậy nhờ Yên Chiêu Vương, người biết nghe lẽ phải. Dựa vào những nhân tài này, cuối cùng Yên Chiêu Vương đã đánh bại được nước Tề.

ĐIỀN ĐAN DÙNG BÒ LỬA CHỐNG QUÂN YÊN
 
Năm 284 trước Công nguyên, Yên Chiêu Vương bái Nhạc Nghị làm tướng quân, mở cuộc tiến công, đại quy mô vào nước Tề, liên tiếp lấy được hơn bảy mươi toà thành và bao vây vùng Cử và Tức Mặc của nước Tề. Nărn 279 trước Công nguyên, Yên Chiêu Vương qua đời, con trai Yên huệ Vương lên ngôi. Khi Yên Huệ Vương còn làm thái tử đã bất hoà vũ Nhạc Nghị, sau khi lên ngôi lại càng băn khoăn lo lắng về Nhạc Nghị.
 
Lúc này, tướng giữ Tức Mặc của nước Tề là Điền Đan thừa cơ phái một số lượng lớn gián điệp đến nước Yên, đi khắp nơi rêu rao rằng:
 
- Quốc Vương nước Tề đã chết thành thị của nước Tề chỉ còn lại có hai tòa. Sở dĩ Nhạc Nghị không chinh phục nước Tề là vì ông ta có mâu thuẫn với tân Yên Vương, sợ rằng trở về sẽ bị giết chết. Nhạc Nghị muốn dùng việc đánh Tề để lấy cớ, nắm quân tự trọng, xưng vương ở phía Nam.
 
Yên Huệ Vương nghe theo những lời bịa đặt này bèn phái Ky Kiếp đi thay thế Nhạc Nghị. Nhạc Nghị đành phải chạy đến nước Triệu, lòng quân Yên rã rời.
Kỵ Kiếp sau khi tiếp nhận binh quyền của Nhạc Nghị, chỉ một lòng cầu thắng, vừa đến nước Tề liền ra sức đánh thành.
 
Điền Đan không giao chiến với ông ta. Ông lệnh cho cư dân trong thành mỗi khi ăn cơm đều phải bày đồ cúng ra sân tế lễ tổ tiên, kết quả đã thu hút được rất nhiều chim chóc.
 
Cổ nhân coi chim chóc tụ tập thành đàn là điềm tốt lành. Quân Yên thấy trên bầu trời Tức Mặc chim tụ thành nầy, rất lấy làm lạ. Điền Đan nhân cơ hội đó tung tin:
- Ông trời cử xuống cho ta một vị ''thần sư'', dạy ta dùng binh.
 
Một tên tiểu tốt nói với Điền Đan:
- Tôi có thể làm thần sư được không?
Quả nhiên Điền Đan cho anh ta làm ''thần sư'', đối với anh ta hết mực cung kính, mỗi lần hạ lệnh thao luyện đều phải giương cờ hiệu của “thần sư”. Điền Đan lợi dụng tập tục mê tín thời đó, vừa lừa được quân Yên, vừa khiến cho thủ hạ ai nấy đều phục tùng ông.
 
Tiếp đến, Điền Đan lại thông qua gián điệp, tung tin với quân Yên:
 
- Ta sợ nhất là quân Yên cắt phăng mất mũi quân Tề.
Quân Yên nghe nói thế, quả nhiên làm theo. Quân Tề giữ thành thấy những sĩ tốt nước Tề bị bắt làm tù binh toàn bộ đều bị cắt phăng mất mũi.
thì lòng đầy căm phẫn, càng phòng thủ thành trì chặt chẽ sợ sẽ bị quân Yên bắt đi.
 
Mấy ngày sau, Điền Đan lại rêu rao rằng:
- Mộ tổ của chúng ta đều ở ngoài thành, nếu bị quân Yên đào mất thi thực là đau lòng biết bao.
 
Quân Yên nghe thế liền đi đào mộ thiêu xác. Quân thủ thành thấy thế càng thêm đau đớn xót xa.
 
Điền Đan thấy quân dân giữ thành một lòng xin đánh, sĩ khí cao ngút bèn cầm lấy dụng cụ cùng gia tài phân phát cho sĩ tốt. Sau khi thanh trì được gia cố, Điền Đan đã phái sứ giả đi xin đầu hàng.
 
Trước hôm Điền Đan ước định đầu hàng một ngày, ông đã cho tập trung hơn một nghìn con bò đồng thời dùng phẩm màu sặc sỡ vẽ những bức tranh mãnh thú nhe răng múa vuốt trên tấm vải đỏ, lần lượt khoác lên mình bò. Trên sừng bò buộc đoản đao sắc nhọn, lại bó những cây gai tẩm dầu mỡ vào đuôi bò. Sau đó đào mấy chục lỗ ở tường thành.
 
Vào lúc hoàng hôn, năm nghìn binh sĩ tinh nhuệ vẽ mặt sặc sỡ, cầm binh khí đi theo sau bò, vừa ra
ngoài thành liền châm lửa vào bó gai ở đuôi bò, bò vừa đau vừa sợ, kéo theo ''bó đuốc'' chạy như điên cuồng vào trận địa quân Yên, năm người binh sĩ hoá trang cũng theo sát đằng sau.
 
Quân Yên đại bại, chủ tướng Ky Kiếp cũng bị loạn quân giết chết.
 

Điền Đan thừa thắng truy kích, đội ngũ không ngừng lớn mạnh, liên tiếp thu hồi lại hơn bảy mươi thành trì.

TUỔI NHỎ MẠNH THƯỜNG QUÂN

Tiết Công Điền Anh là con trai nhỏ của Tề Uy Vương, từng làm tể tướng nước Tề, ông có một người con trai tên là Điền Văn, sinh ngày mùng năm tháng năm âm lịch. Điền Anh cho rằng ngày sinh này không tốt lành liền nói với mẹ Điền Văn:

Vứt đi! Đừng có nuôi nó!
Nhưng mẹ Điền Văn đã lén lút nuôi dưỡng cậu.
Một hôm, Điền Anh nhìn thấy Điền Văn liền quát mắng vợ:

- Ai cho nàng nuôi nó lớn lên?
Mẹ Điền Văn sợ tới mức không dám nói năng gì:
Điền Văn dập đầu trước mặt cha rồi hỏi:

- Phụ thân đại nhân, tại sao phụ thân không nuôi đứa con sinh vào ngày mùng năm tháng năm?
Điền Anh đáp:

- Đứa trẻ sinh vào ngày mùng năm tháng năm lớn lên sẽ cao bằng cái cổng lớn, sau này không có lợi cho cha mẹ.

Điền Văn hỏi cha:
Vận mệnh con người đo trời sắp đặt, hay là do cổng lớn sắp đặt?

- Cái này... cái này... - Người cha cứng họng.

Điền Văn lại nói tiếp:
Vận mệnh con người nếu do trời sắp đặt thì việc gì phụ thân phải lo lắng? Nếu do cái cổng lớn sắp đặt thì có thể làm cái cổng cao hơn một chút, ai có thể cao như thế được?

Mấy ngày sau, Điền Văn hỏi cha:
- Con trai của con trai, gọi là gì?

Điền Anh đáp:
- Cháu trai.

- Cháu trai của cháu trai gọi là. gì?
- Chút trai.

Điền Văn truy hỏi:
- Cháu trai của chút gọi là gì?

Điền Anh đáp:
Cái này ta cũng không biết.


Điền Văn nói ngay?
Ở nước Tề phụ thân được trọng dụng, làm tể tướng, trải qua ba đời vua mà khu vực biên cương của nước Tề chưa hề lớn thêm thế nhưng, tài sản của phụ thân lại tích luỹ đến hàng vạn lạng vàng, trong đám bộ hạ không có lấy một người hiền tài. Những người ở hậu
cung của phụ thân mình mặc lụa là gấm vóc nhưng những nhân tài nói chung, đến thô gai cũng không có mà mặc, nô bộc, tôi thiếp của phụ thân cơm canh thịt thà thừa mứa còn những nhân tài nói chung đến tấm cám cũng không được ăn no. Bây giờ phụ thân còn ra sức tích luỹ tàng trữ, muốn để lại cho những cháu trai, chút trai và cháu trai của chút trai gì gì đó không biết mà phụ thân vừa mới nói nhưng lại quên mất rằng chính sự của quốc gia ngày một bại hoại hơn,
con thật lấy làm kỳ lạ.


Điền Anh nghe thế, cảm thấy con trai rất hiểu sự việc, tương lai nhất định sẽ là một nhân tài có ích.

Từ đó trở đi ông bắt đầu yêu quý Điền Văn. Về sau, Điền Anh giao cho Điền Văn chủ trì việc nhà, tiếp đãi khách khứa, danh tiếng Điền Văn cũng dần dần lan rộng.

Sau khi Điền Anh chết, Điền Văn kế thừa cha làm Tiết Công, ông chính là Mạnh Thường Quân.

PHÙNG HUYÊN CHUẨN BỊ CHO CHỦ
BA CHỐN NƯƠNG THÂN

Thời Chiến Quốc, Tề Vương bái Mạnh Thường Quân làm tướng quốc Mạnh Thường Quân càng giàu có hơn trước kia, môn khách mà ông nuôi dưỡng lúc nhiều nhất có đến ba nghìn người.

Để nuôi sống những môn khách này ông liền nâng cao lợi tức đối với dân chúng ở nơi Tiết Thành là đất được phong của ông. Một năm sau, do mùa màng ở Tiết Thành mất mùa nên người nợ không trả được lại. Mạnh Thường Quân liền đưa ra một thông cáo hỏi thực khách:

- Có ai thông thạo công việc kế toán, có thể thay tôi đến Tiết Thành thu nợ được?

Có môn khách tên là Phùng Huyên ký tên trên bản thông cáo, nói mình có thể đi. Mạnh Thường Quân vui vẻ tiếp kiến ông, sai tổng quản đưa hợp đồng chứng từ chất lên xe cho Phùng Huyên để ông đến Tiết Thành thu nợ.

Phùng Huyên trước lúc đi có hỏi Mạnh Thường Quân:
- Sau khi thu nợ xong, có mua đồ vật gì không?

Mạnh Thường Quân đáp:
- Xem trong nhà tôi thiếu gì thì mua!
Phùng Huyên đánh xe đến Tiết Thành, dân chúng lao khổ ở đó nghe nói đến thu nợ, ai nấy kêu khổ thấu trời. Phùng Huyên liền giả thác lệnh của Mạnh Thường Quân, huỷ bỏ chứng từ trước mặt mọi người, nói là thưởng số tiền đó cho dân chúng, bà con cảm động đều hô to vạn tuế, vạn tuế.

Phùng Huyên trở về, Mạnh Thường Quân hỏi ông:
Mua được những gì về thế?

Phùng Huyên đáp:
- Ngài đã nói “Xem trong nhà tôi thiếu gì thì mua”. Tôi nghĩ rằng trong cung của ngài chứa đầy vàng bạc châu báu, trong chuồng gia súc nuôi chật chó hay ngựa tốt, dưới sảnh đường các mỹ nhân tuyệt sắc chen chúc, thứ còn thiếu trong nhà ngài chỉ là có '''nghĩa'', cho nên tôi mua “nghĩa” về cho ngài.


Mạnh Thường Quân hỏi:
- Ông nói thế có nghĩa thế nào?

Phùng Huyên đáp:
- Vay tiền của ngài đại đa là người nghèo, hiện nay lại bị lãi mẹ đẻ lãi con, họ càng ngày càng nghèo cho dù đợi theo họ mà đòi, có đến mười năm cũng không đòi được, nếu bức ép họ thêm, họ sẽ chạy trốn. Thiêu huỷ chứng cứ vô dụng, chủ động vứt bỏ số lời suông không thể thu lại được sẽ làm cho nhân dân ở nơi đất được phong của ngài thân cận ngài, ủng hộ ngài, tôi cho rằng thu phục lòng dân có tác dụng hơn thu hồi lãi!

Mạnh Thường Quân đành phải vòng tay nói:
- Cái nhìn của tiên sinh thật là sâu xa.
Về sau Tề Vương nghe theo lời gièm pha, bãi bỏ chức vị của Mạnh Thường Quân.

Ngoài Phùng Huyên ra, ba nghìn thực khách kia đều ly tán cả. Mạnh Thường Quân đành phải trở về Tiết Thành, đất được phong của mình. Tại một nơi cách Tiết Thành hàng trăm dặm, dân chúng Tiết Thành đã lũ lượt kéo ra nghênh đón ông.

Mạnh Thường Quân nói với Phùng Huyên:
- Tiên sinh mua ''nghĩa'' cho tôi hôm nay rốt cuộc tôi đã nhìn thấy.

Phùng Huyên nói:
- Con thỏ không ngoan chuẩn bị ba hang ở mới có thể tránh được cái chết. Ngài ít nhất cũng phải có ba chốn yên thân mới có thể yên tâm nghỉ ngơi được.
Ít lâu sau, Phùng Huyên đến nước Tần du thuyết.

Ông nói với Tần Chiêu Tương Vương:
Nước Tề được thịnh vượng như thế, toàn bộ là dựa vào tướng quốc Mạnh Thường Quân. Nay Tề Vương bãi quan của ông ấy, nếu nước Tần có thể trọng dụng Mạnh Thường Quân, nhất định ông ấy sẽ cống hiến sức lực cho đại vương, như thế nước Tần sẽ trở nên
hùng mạnh hơn.

Tần Vương liền phái mười chiếc xe, chuẩn bị hai nghìn lạng vàng đến nghênh tiếp Mạnh Thường Quân.

Phùng Huyên trở về nước Tề, nói với Tề Vương:
- Hạ thần nghe nói Tần Vương chuẩn bị mười cỗ xe, hai nhìn lạng vàng, định đến nghênh đón Mạnh Thường Quân đến nước Tần. Nếu Mạnh Thường Quân đến Tây Tần thì sẽ làm cho nước Tần như hổ thêm cánh, càng cường thịnh hơn. Đại vương hãy đến trước sứ giả nước Tần, tới Tiết Thành mời ông ấy quay lại, khôi phục chức vị cho ông ấy, tăng thêm phong ấp cho ông ấy như thế sẽ đánh bại âm mưu của nước Tần.

Tề Vương bèn phái người đến biên cương thăm dò tin tức, chứng thực lời nói của Phùng Huyên, ông lập tức làm theo lời Phùng Huyên khôi phục lại chức vị tể tướng cho Mạnh Thường Quân.

Lúc này Phùng Huyên lại nhắc nhở Mạnh Thường Quân rằng:
- Ngài hãy xin Tề Vương một số đồ cúng tế, lập một tông miếu ở Tiết Thành, như thế đia vị của ngài sẽ vững vàng hơn.

Sau khi tông miếu xây dựng xong ở Tiết Thành, Phùng Huyên nói với chủ nhân:

- Ba hang ở đều đã chuẩn bị sẵn sàng, ngài có thể yên tâm được rồi.

Sau đó, Mạnh Thường Quân làm tướng quốc ở nước Tề mấy chục năm, không hề bị một chút tai hoạ gì.

KẾ “THÂN XA ĐÁNH GẦN” CỦA PHẠM TUY
 
Năm 270 trước Công nguyên, trong lúc Mạnh Hầu Ngụy Nhiễm của nước Tần đang định phát binh đi đánh nước Tề thì Tần Chiêu Tương Vương nhận được một lá thư, người viết thư nói có việc khẩn cấp muốn đích thân gặp Tần Vương.
 
Sau khi Tần Chiêu Tương Vương lên ngôi, vì toàn bộ đại quyền đều bị Thái hậu và Nguỵ Nhiễm thao túng nên ông rất bất đắc chí, rầu rĩ không vui, chỉ mong muốn có người có học thức giúp đỡ để thoát khỏi sự khống chế của Thái hậu và Ngụy Nhiễm, vì vậy ông lập tức đồng ý Triệu kiến người viết bức thư kia tại cung Ly.
 
Khi Tần Chiêu Vương theo lời hẹn đi xe đến cung Ly thì giữa đường có người đàn ông lực lưỡng chặn lại không chịu tránh đường.
- Đại vương đến rồi!
- Thị tùng của Tần Vương quát to.
- Cái gì, nước Tần còn có đại vương ư? Tôi chỉ nghe nói nước Tần có Thái hậu, Nhương hầu, xưa nay chưa từng nghe nói có Đại vương gì đó cả!
 
- Người đàn ông chặn đường cao giọng nói.
Mấy câu nói này, ở trong xe Tần Chiêu Tương Vương đã nghe thấy, biết rằng người đàn ông này không phải bỗng dưng vô cớ gây sự, ông vội vàng xuống xe, đỡ người đàn ông lên, khéo léo dò hỏi mới biết rằng người này chính là người viết thư, tên là Phạm Tuy (? - năm 255 trước Công nguyên).
 
Tần Chiêu Tương Vương mời Phạm Tuy vào cung Ly, cho tả hữu lui ra, thành khẩn thỉnh giáo kế sách trị nước, bất luận lỗi lầm của Thái hậu, Nhương hầu hay là của mình, đều có thể nói thẳng.
 
Phạm Tuy vừa nãy không chịu nhường đường là để thăm dò thành ý của Tần Vương, nay thấy đại vương quả thật chí thành chí khẩn liền nói thẳng vào vấn đề:
- Lực lượng quân sự của nước Tần đủ để chinh phục chư hầu nhưng mười lăm năm nay lại không hề phát triển được gì, điều này không thể không nói là Thái hậu và Nhương hầu nắm giữ đại quyền nước Tần, không chịu thành tâm cống hiến sức lực cho nước Tần mà về mặt sách lược đại vương cũng có nhiều lệch lạc!
 
Tần Chiêu Tương Vương gật đầu, khiêm tốn hỏi:
 
Tiên sinh toàn nói lời thật, xin tiên sinh hãy phân tích tường tận cho ta nghe có được không?
 
Phạm Tuy nói:
- Chuyện Thái hậu và Nhương hầu chuyên quyền chúng ta để sau hãy bàn kỹ. Lần này chỉ nói chuyện đại vương thất sách. Hiện giờ chẳng phải Nhương hầu đang muốn xuất binh đánh nước Tề sao? Nhưng nước Tề có cách nước Tần rất xa, ở giữa cách hai nước Hàn, Nguỵ. Cho dù đại vương có đánh bại nước Tề cũng không có cách nào nối liền nước Tề với
nước Tần được, nước Tề sẽ còn có mối nguy hiểm được rồi lại mất. Sách lược tốt nhất là thân xa đánh gần, tạm thời đoàn kết với nước Tề, lấy được nước Hàn, nước Ngụy lân cận trước rồi hãy phát binh đánh Tề, nước Tề sẽ dễ dàng công hạ.
 
Tần Chiêu Tương Vương hết sức tán thưởng sách lược thân xa đánh gần của Phạm Tuy định ra liền bái ông làm khách khanh. Mấy năm sau lại bãi chức của Nhương hầu, tước đoạt quyền lực tham gia triều chính của Thái hậu. Thế là ông chính thức bổ nhiệm Phạm Tuy làm thừa tướng. Từ đó, Tần Chiêu Tương Vương như cá gặp nước dốc sức thi hành phương

châm thân xa đánh gần của Phạm Tuy đánh tan thế lực hợp nhất của sáu nước kia, mở rộng biên giới, chuẩn bị tích cực về các mật chính trị, quân sự, kinh tế cho việc Tần Thuỷ Hoàng thống nhất Trung Quốc sau này.

HOÀNG HẬU NƯỚC TRIỆU KHÉO TRÁCH VUA TỀ
 
Tề Vương muốn lấy lòng nước Triệu liền phái một sứ giả đến thăm hoàng hậu Triệu Uy.
Hoàng hậu Triệu Uy nhận lấy thư tín do sứ giả dâng lên, bà đặt xuống án, cũng không bóc ra xem mà hỏi sứ giả rằng:
 
- Mấy năm nay mùa màng của quý quốc có tốt không? Dân chúng có yêu vua không?
Tề Vương cũng khoẻ chứ?
Sứ giả nước Tề thấy Triệu hoàng hậu đặt thư của Tề Vương sang một bên, trong lòng đã không vui, lại nghe Triệu hoàng hậu hỏi han mùa màng và dân chúng nước Tề trước rồi mới hỏi thăm Tề Vương sau thì càng bất mãn liền cao giọng nói:
 
- Thưa Triệu hoàng hậu tôn kính, tôi phụng mệnh Tề Vương tới thăm hoàng hậu, nay hoàng hậu không hỏi Tề Vương ra sao trước mà lại hỏi mùa màng và dân chúng nước Tề trước, đó chẳng phải là tôn ti quý tiện bị đảo lộn sao?
 
Triệu hoàng hậu cười nói:
Ta không dám đồng ý với lời của ngài. Thử nghĩ, nếu mùa màng nước Tề không thu hoạch được, dân chúng sẽ không thể tồn tại. Không có dân chúng làm sao còn có vua?
 
Lời ta hỏi đúng là trước nêu điều căn bản sau nêu cái chi tiết đấy chứ.
 
Sứ giả bặm môi đứng im không đáp
- Nước Tề có một ẩn sĩ tên là Chung Ly Tứ, ông ấy có khoẻ không?
- Hoàng hậu Triệu Uy cũng không chấp thái độ của sứ giả, tiếp tục nói
- Người này đối với những người có ăn hoặc không có ăn đều cho họ đồ để ăn; đối với người có hoặc không có quần áo đều cho họ quần áo để mặc. Ông ấy là người có thể giúp đỡ Tề Vương vỗ về dân chúng, tại sao hiện nay còn chưa cho ông ấy công thành danh toại?
 
Sứ giả nước Tề lắng im nghe, sắc mặt ngạo mạn khinh thường lúc đầu đã giảm bớt đi nhiều.
 
- Còn có một người tên là Diệp Dương Tử, thường đồng tình với những người goá chồng goá vợ, vỗ về giúp, đỡ những người mất cha, không có con cái, cứu tế những người bần cùng khốn khổ, trợ giúp những người ăn mặc thiếu thốn.
 
Một con người trợ giúp vua dưỡng dục dân chúng nước Tề như thế, tại sao đến nay vẫn chưa phát huy tác dụng của ông ấy?
 
- Triệu hoàng hậu nói làu làu, đĩnh đạc.
Sứ giả bắt đầu đứng ngồi không yên, chốc chốc lại liếc nhìn sắc mặt Uy hậu, thấy bà vẫn dịu dàng như trước mới yên tâm nghe tiếp.
 
- Con gái con trai của Bắc Cung thị cũng khoẻ cả chứ? Bà ấy đã gỡ bỏ đồ trang sức của mình, đến già vẫn không lấy chồng, phụng dưỡng cha mẹ. Đó là một con người lôi kéo dân chúng một lòng hiếu đạo, tại sao đến nay vẫn chưa được Tề Vương tiếp kiến?
 
Hai hiền sĩ không được thành tựu công nghiệp, một hiếu nữ không được thụ phong, Tề Vương làm thế
nào để thống trị nước Tề, làm cha mẹ dân được?
 
- mặc dù giọng điệu Uy hậu vẫn dịu dàng bình tĩnh nhưng trên nét mặt sứ giả nước Tề, từng giọt từng giọt mồ hôi đã rịn ra.
 
Triệu Uy hậu dường như không nhìn thấy vẻ căng thẳng của sứ giả, bà từ từ đứng dậy, thả bước trong phòng. Bỗng nhiên, như thỏ trông thấy một con quái vật xấu xa độc ác làm bà ghê tởm bà nói với giọng hết sức không vui:
 
- Vu Lăng Trọng Tử còn sống chứ? Con người này, trên không xưng thần với Tề Vương, dưới không quản lý được nhà mình, đối với bản thân không cần kết giao với chư hầu.
Con người khiến cho dân chúng không làm nên được việc gì như thế, tại sao đến nay vẫn còn chưa giết ông ta đi?
 

Sứ giả đỏ bừng mặt, mồ hôi đầm đìa, ú ớ rút lui.

TỀ VƯƠNG PHONG NGƯỜI ĐÀN BÀ XẤU LÀM HOÀNG HẬU
 
Thời Chiến Quốc, khi Tề Tuyên Vương chủ chính đã áp dụng một số biện pháp chính trị trong sáng, khiến cho nước Tề rất phát triển. Thế nhưng sau khi nước Tề cường thịnh, ông tự cho rằng đã quốc thái dân an bèn bắt đầu theo đòi hưởng lạc không quan tâm triều chính, trọng dụng kẻ gian thần a dua nịnh hót, nghi kỵ các trung thần lương tướng Nước Tề đang đứng trước sự khủng hoảng kinh tế, chính trị to lớn.
 
Một hôm, Tề Tuyên Vương đang thiết tiệc linh đình trong cung Tuyết nguy nga tráng lệ, cùng với lũ gian thần thân cận, vừa uống rượu, vừa ngắm nhìn các cung nữ múa may lả lướt.
 
Đang lúc cao hứng thì thị vệ cung đình vào bẩm báo:
- Tâu đại vương, ngoài cổng có một người đàn bà rất xấu xí kêu la đòi gặp mặt đại vương, nói có việc cần báo cáo, lại còn đòi vào tận cung hầu hạ đại vương nữa.
 
Tề Vương nghe thế rất không vui nhưng lại hiếu kỳ nghĩ: “Các mỹ nữ thông minh hoạt bát ở hậu cung ta nhiều không đếm xuể người đàn bà đẹp đến mấy cũng không dám nói là có tư cách hầu hạ ta, con mụ xấu xí này hoặc là bị bệnh thần kinh, hoặc là thật sự có chút bản lĩnh chăng?''.
 
Nghĩ vậy bèn truyền lệnh cho người đàn bà xấu xí yết kiến.
 
Tề Tuyên Vương nhìn người đàn bà, quả nhiên xấu xí đến kỳ lạ: trán rộng, hốc mắt sâu, lưng hơi gù, thân mình thô béo, tóc tai rối bời, da đen sì, ăn mặc cũ nát không thể chịu nổi. Các cung nữ và bọn gian thần có mặt không ai không bịt miệng cười thầm.
 
Tề Tuyên Vương lạnh lùng hỏi:
- Người đàn bà xấu xí kia, tại sao muốn xộc vào đây gặp ta?
 
Người đàn bà đáp:
- Tôi tên là Chung Y Xuân, năm nay đã ngoài bốn mươi tuổi, tìm đến rất nhiều người đàn ông rồi nhưng không có người đàn ông nào chịu lấy tôi. Nghe nói đại vương mở tiệc vui chơi trong cung Tuyết nên đến xin đại vương thu nhận tôn làm thị thiếp.
 
Tề Vương cười khanh khách nói:
- Nghe đây, Chung Ly Xuân! Trong cung điện của ta toàn các phi tần xinh đẹp, ngươi xấu xí kỳ quái như thế, đến người nhà quê còn không muốn ngươi, làm sao ta có thể nhận ngươi được? Lẽ nào ngươi có kỳ tài gì chăng?
 
Chung Ly Xuân cười, nói:
- Tôi không có kỳ tài, thiên tài gì, chỉ có biết biểu diễn các động tác, dùng chúng để ám thị và ví von với đại sự quốc gia.
 
Tề Tuyên Vương kinh ngạc nói: Thế thì ngươi hãy thử đi, nếu nói đúng ta sẽ thu nhận; nếu nói sai, lập tức lôi ra cửa cung chém đầu!
 
Thế là Chung Ly Xuân trợn trong mắt, nghiến chặt răng, khua cánh tay, vỗ đầu gối lớn tiếng hét:
 
- Nguy hiểm! Nguy hiểm!
Lại dừng một lát rồi hỏi Tề Tuyên Vương:
 
- Đại vương có hiểu ý tứ động tác mà tôi biểu diễn không?
 
Tề Tuyên Vương ngơ ngác, quay hỏi tả hữu. Họ cũng đều lắc đầu. Ông đành phải hỏi:
 
- Chúng có nghĩa gì thế?
Chung Ly Xuân đáp:
- Trợn tròn mắt là yêu cầu đại vương đề cao cảnh giác, tiêu diệt hoạ chiến tranh; nghiến chặt răng là mong đại vương nhẫn nhịn nghe theo những lời phê bình khuyên can của các trung thần thanh quan; khua cánh ta là đuổi lũ gian là tiểu nhân không làm việc chỉ chuyên ngấm ngầm giở trò ma mãnh đi; vỗ đầu gối là yêu cầu đại vương phá bỏ cung Tuyết chỉ để cho người ta vui chơi, hưởng lạc đi!
 
Tề Tuyên Vương nghe thế nổi trận lôi đình, nói:
- Con mụ nhà quê xấu xí thật là to gan, lại dám ăn nói càn rỡ!
 
Rồi lệnh cho thị vệ lôi Chung Ly Xuân ra chém đầu.
Chung Ly Xuân cười lớn nói:
- Tôi chết không luyến tiếc, chỉ tiếc rằng không lâu sau nữa đại vương cũng sẽ chết!
 
Tề Tuyên Vương nổi xung:
- Ta làm sao mà sắp chết.
 
Chung Ly Xuân nói:
- Nước Tần sau khi có biến pháp Thương Ưởng đã vô cùng cường thịnh, thường phái binh đến phía đông tác chiến, nay biên phòng nước Tề lơi lỏng, há chẳng phải chiến hoạ sao?
 
Cho nên tôi phải mở lớn mắt ra. Quân chủ có trung thần, quốc gia mới bình an, nay đại vương suốt ngày đắm say tửu sắc, lời trung nghe không vào.Cho nên tôi muốn đại vương phải nghiến chặt răng lắng nghe lời trung nghịch nhĩ. Đại vương lại bị một lũ tiểu nhân bao vây chỉ biết bốc không làm được việc , chúng muốn làm hỏng đại sự quốc gia, vì vậy tôi tới nhắc nhở đại vương xua tay đuổi chúng đi. Đại vương cho xây cung hành cung hoa lệ xa xỉ như thế này, khiến cho quốc khố trống rỗng, điều này cũng có nghĩa là ngồi trên lửa chẳng lẽ cung Tuyết không nên dỡ bỏ?
 
Đại Vương có bốn lỗi lầm lớn kể trên tình thế đất nước vô cùng nguy hiểm, bản thân mình còn mù mịt trong trống sao? Cứ như thế này, chẳng phải sớm muộn đại vương cũng bị người ta giết sao?
 
Tôi khuyến cáo đại vương với tấm lòng trung thành, đại vương giết thì giết, tôi chết mà không hề oán!
 
Những lời nói có tình có lý này phút chốc khiến cho Tề Tuyên Vương toát mồ hôi hột, bất chợt bừng tỉnh. Ông lập tức tuyên bố bãi tiệc, đem Chung Ly Xuân về vương cung, phong bà làm vương hậu.
 

Dưới sự giúp đỡ của bà, Tề Tuyên Vương hăng hái lo toan trị nước yên dân, nước Tề nhanh chóng khôi phục lại cục diện cường thịnh.

LẠN TƯƠNG NHƯ NỘP NGỌC BÍCH VỀ CHO NƯỚC TRIỆU
 
Chuyện Triệu Huệ Vương có được viên ngọc bích Hoà Thị sau khi đến tai Tần Chiêu Tương Vương, Tần Vương bèn phái sứ giả đem quốc thư đến gặp Triệu Vương nói muốn lấy mười lăm toà thành đổi lấy viên ngọc bích Hoà Thị kia.
 
Triệu Vương liền triệu tập đại tướng quân Liêm Pha và các đại thần khác để bàn bạc. Mọi người cảm thấy, nếu đáp ứng nước Tần, e rằng mắc lừa; nếu không đáp ứng thì lại sợ nước Tần đánh vào. Thảo luận cả nửa ngày vẫn chưa đưa ra được chủ ý. Hơn nữa, không ai có thể đảm đương được trách nhiệm sứ giả sang trả lời Tần Vương.
 
Môn khách của hoạn quan trưởng Mâu Hiền là Lạn Tương Như nói:
- Nước Tần dùng thành đổi ngọc, nếu nước ta không đồng ý thì nước ta sai; nước ta giao ngọc mà nước Tần không giao thành thì nước Tần sai. Theo thần, thà đáp ứng nước Tần, để họ chịu tội danh không giao thành còn hơn.
 
Triệu Vương nói:
- Tiên sinh có thể làm sứ giả sang Tần được không?
 
Lạn Tương Như đáp;
- Thần có thể đi một chuyến. Nước Tần giao thành, thần sẽ để ngọc lại; nước Tần không giao thành? thần sẽ đem ngọc về.
Thế là Triệu Vương phái Lạn Tương Như đi sứ sang Tần.
 
Lạn Tương Như tới Hàm Dương, đô thành nước Tần, hiến dâng ngọc bích Hoà Thị cho vua Tần ở Chương Đài, cung Ly. Tần Vương xem xong vui mừng truyền ngọc cho các thần tử và mỹ nữ xung quanh ngắm nhìn.
 
Lạn Tương Như đứng đợi hồi lâu ở bên cạnh cũng không thấy Tần vương nhắc đến chuyện trao đổi thành, biết là Tần Vương không có thành ý bèn tiến lên nói:
 
- Trên viên ngọc bích này có chút tật nhỏ, xin để tôi chỉ cho đại vương xem Tần Vương liền đưa trả ngọc cho ông. Lạn Tương Như lấy được ngọc vội lùi sau mấy bước, đứng dựa vào cột, giận dữ nói:
 
- Lúc đầu, đại vương phái sứ giả đưa thư đến, nói là tình nguyện đem mười lăm toà thành đổi lấy viên ngọc Hoà Thị này. Thế mà Triệu Vương thành tâm thành ý trai giới năm ngày, sau đó sai tôi đem ngọc bích đến. Chúng tôi trân trọng việc đó biết bao?
 
Nhưng đại vương lại không tiếp kiến tôi ở chính điện triều đình mà là ở biệt quán cung Ly, đồng thời thái
độ vô cùng ngạo mạn, cầm lấy ngọc lại truyền cho mỹ nữ xung quanh đùa nghịch, cố ý trêu chọc tôi. Tôi thấy đai vương căn bản không có thành ý cắt đất cho nên mới đòi ngọc bích về.
 
Nếu đại vương bức ép, tôi thà để ngọc bích và đầu tôi cùng đập nát vào chiếc cột này!
 
Nói đoạn giơ cao viên ngọc, định đập vào cột.
Tần Vương vội vàng xin lỗi luôn miệng, một mặt triệu quan lại trông coi bản đồ cương vực và sổ hộ tịch tới, chỉ trên bản đồ rằng cắt từ thành này đến thành này cho nước Triệu Lạn Tương Như biết Tần Vương chẳng qua là muốn lừa gạt ông, bèn nói?
 
- Ngọc bích Hoà Thi là vật báu nổi danh thiên hạ. Khi Triệu Vương đưa ngọc đã trai giới năm ngày trước, đại vương ngài cũng nên trai giới năm ngày, chuẩn bị nghi lễ cửu tân long trọng tôi mới dám dâng ngọc Hoà Thị lên.
 
Tần Vương đành phải đồng ý, sai người đưa Lạn Tương Như đến nhà khách nghỉ ngơi.
Lạn Tương Như nghĩ, tuy Tần vương đồng ý trai giới những nhất định sẽ không chịu cắt mười lăm toà thành cho nước Triệu. Ông liền phái nhân viên tuỳ tòng của mình, mặc bộ quần áo rách rưới, giấu viên ngọc Hoà Thi trong người lặng lẽ trốn về nước Triệu theo con đường nhỏ hẻo lánh.
 
Tần Vương qua năm ngày trai giới liền bày biện nghi thức chính thức của đại lễ cửu tân trong triều đình, mời Lạn Tương Như lên điện. Biết Lạn Tương Như đã sai người đem ngọc bích về nước Triệu, ông lập tức lệnh cho võ sĩ định trói Lạn Tương Như lại.
 
Lạn Tương Như nói:
Khoan, để tôi nói hết đã - chư hầu thiên hạ đều biết nước Tần mạnh, nước Triệu yếu.
Nếu quả thật nước Tần cắt mười lăm tòa thành cho nước Triệu trước, nước Triệu làm sao dám vì một viên ngọc mà đắc tội với đại vương? Tôi biết là lừa gạt đại vương tất sẽ bị phanh thây nên xin cứ dùng đại hình! Có điều, lời tôi vẫn xin đại vương và các đại thần của ngài suy nghĩ tỉ mỉ.
 
Tần Vương nghĩ: ''Cho dù có giết Lạn Tương Như cũng không lấy được ngọc Hoà Thị mà lại còn phá quan hệ giữa hai nước, nhược bằng thả cho hắn về là hơn''.
 
Lạn Tương Như trở về nước Triệu, được Triệu Vương phong làm thượng đại phu.

Về sau, nước Tần không hề cắt thành cho nước Triệu, nước Triệu cũng không tặng ngọc Hòa Thị cho nước Tần.

LẠN TƯƠNG NHƯ LỠM VUA TẦN TẠI THẰNG TRÌ
 
Nước Tần không lấy được ''ngọc Hoà Thị'' của nước Triệu nên vẫn ôm mối hận trong lòng. Ít lâu sau, nước Tần sang xâm lược nước Triệu, đoạt mất Thạch Thành. Năm sau, lại đi đánh nước Triệu, giết chết hai vạn người. Năm 279 trước Công nguyên, Tần Chiêu Tương Vương mời Triệu Huệ Văn Vương tới Thằng Trì ở phía Nam Tây Hà để liên kết đồng minh.
 
Triệu Vương không dám đi. Đại tướng quân Liêm Pha và thượng đại phu Lạn Tương Như đều cho rằng, nếu không đi chỉ sẽ tỏ ra rằng nước Triệu thế yếu, vua nhát gan, để cho nước Tần xem thường. Triệu Vương đành phải đánh liều, sai Lạn Tương Như tháp tùng đi.
 
Liêm Pha dẫn đại đội binh mã tiễn Triệu Vương đến biên giới. Lúc bái biết, Liêm Pha nói với Triệu Vương:
 
- Đại vương, lần này đại vương sang nước Tần, lộ trình đi về cộng thêm thời gian gặp gỡ, nhiều nhất cũng không quá ba mươi ngày. Nếu quá ba mươi ngày mà đại vương vẫn chưa về xin hãy đồng ý lập Thái tử làm quốc vương để cho nước Tần hết hy vọng, không thể ức hiếp đại vương được.
 
Triệu Vương gật đầu nói:
Được, chuyện Thái tử và quốc sự đều phó thác nơi đại tướng quân.
Đến ngày hẹn gặp, Triệu Vương và Tần Vương tương kiến ở Thằng Trì. Trong tiệc, Tần Vương uống mấy chén rượu xong liền mượn hứng rượu nói:
 
Nghe nói Triệu Vương yêu thích âm nhạc, xin hãy tấu một khúc đàn sắt đi.
Triệu Vương không dám chối từ, đỏ mặt đàn một khúc. Tần Vương liếc mắt khe khẽ gật đầu với sử quan bên cạnh, sử quan hiểu ý bèn tiến lên ghi việc này lại, còn đọc lên rằng:
 
- ''Ngày... tháng... năm..., Tần Vương và Triệu Vương gặp nhau tại Thằng Trì, Triệu Vương đàn sắt cho Tần Vương nghe''.
 
Lạn Tương Như biết đây là Tần Vương có ý làm nhục Triệu Vương, coi ông như hạ thần, lại còn ghi nỗi sỉ nhục này vào sách sử khiến nước Triệu mất mặt. Ông suy nghĩ giây lát rồi cầm cái chậu sành lên, bước đến trước mặt Tần Vương, nói:
 
- Triệu Vương cũng nghe nói Tần Vương rất giỏi diễn tấu âm nhạc của quý quốc, nay tôi bưng chiếc chậu sành này lên cho đại vương, xin đại vương diễn tấu một đoạn.
 
Tần Vương nghe thế, vô cùng tức giận! Ông ngẩng cao đầu, không thèm để ý đến Lạn Tương Như. Lạn Tương Như đứng dậy, nghiêm giọng nói:
 
- Nước Tần tuy hùng mạnh, nhưng ở cái chỗ chưa đầy năm bước chân này, tôi có thể vấy ướt máu của tôi lên người đại vương đó!
 
Tần Vương thấy Lạn Tương Như giơ cao chiếc chậu sành, nếu hắn đập thật thì đầu mình có lẽ cũng không toàn vẹn. Thị vệ hai bên lúc này tên nào tên nấy tròn mắt há mồn sợ hãi, không biết nên làm thế nào. Tần Vương không muốn bị thiệt hại ngay trước mắt, đành phải dùng đũa gõ nhè nhẹ vào cái chậu sành một lát. Lúc này Lạn Tương Như mới quay lại bảo sử quan nước Triệu cũng chép sự việc này lại:
 
- “ngày... tháng... năm..., Triệu Vương và Tần Vương gặp nhau ở Thằng Trì, Tần Vương gõ chậu sành cho Triệu Vương nghe.”.
 
Quần thần nước Tần rất không chịu phục, kêu lên:
Nước Triệu hãy đem mười năm toà thành làm lễ vật dâng lên Tần Vương
Lạn Tương Như cũng không hề chịu kém, kêu lên:
- Nước Tần hãy cắt nhượng đô thành Hàm Dương, biểu thị sự tôn kính đối với Triệu Vương!
 
Lúc này, Tần Vương được mật báo, nói rằng đại quân nước Triệu đã đóng đồn ở gần đó, ông không dám manh động liền quát dẹp thủ hạ, lại mời Lạn Tương Như ngồi xuống.
 

Sau khi không khí dịu lại, hai bên đã ký kết điều ước không xâm phạm lẫn nhau.

TRIỆU SA CAN NGĂN BÌNH NGUYÊN QUÂN
 
Khi Triệu Sa làm chức quan điền bộ của nước Triệu, ông phụ trách việc trưng thu tô thuế nông điền.
 
Thế nhưng, con trai Triệu Vương là Bình Nguyên Quân dựa vào địa vị hiển hách của mình, không chịu nộp thuế cho quốc gia. Việc này có ảnh hưởng rất lớn trong nước Triệu, mọi người đều muốn xem Triệu Sa xoay xở ra sao. Nếu không đối phó được với Bình Nguyên Quân, chức quan thuế của Triệu Sa cũng sẽ không thể giữ được.
 
Triệu Sa sai người tìm quản gia của nhà Bình Nguyên Quân đến, người quản gia xưa nay vẫn xem thường Triệu Sa ông ta nói:
 
- Thiên hạ đều là của Triệu gia, Bình Nguyên Quân có nộp thuế hay không, Triệu Sa ông có quản nổi không?
 
- Rất đúng, thiên hạ là của Triệu gia,
- Giọng của Triệu Sa không cao nhưng rất có sức
mạnh
- Thế nhưng, ông có biết quy định nộp thuế do ai định ra không?
 
Đương nhiên là Triệu Vương định ra.
- Người quản gia khinh miệt nói
- Thế thì, ông có biết không nộp tô thuế có tội gì không?
- Triệu Sa hỏi.
- Không biết
- Quản gia bắt đầu khó chịu
- Đừng có lôi thôi nữa, tôi phải đi đây.
- Chống lại phép nước, không nộp tô thuế, đáng bị tội gì?
- Triệu Sa lớn tiếng hỏi tả
hữu.
Giết!
- Bọn bộ hạ đồng thanh đáp.
Triệu Sa ngươi dám không?
- Quản gia thản nhiên nói.
 
- Ta dám
- Triệu Sa lệnh cho đao phủ lôi người quản gia đi chém.
Tiếp đó, người quản gia thứ hai lại bị gọi đến nha môn của Triệu Sa, hắn vẫn không chịu nộp thuế và lại bị Triệu Sa giết.
Liên tiếp giết chín quản gia của nhà Bình Nguyên Quân.
 
Tin tức truyền đến tai Bình Nguyên Quân, Bình Nguyên Quân nghiến chặt răng mắng chửi Triệu Sa, nhất định phải giết hắn để rửa mối hận trong lòng.
 
Triệu Sa biết Bình Nguyên Quân muốn giết mình liền một mình vào phủ Bình Nguyên Quân, nói: Tôi làm như thế, hoàn toàn là vì bảo vệ lợi ích cho nước Triệu, trong đó bao gồm bảo vệ cho tiền đồ của Bình Nguyên Quân ngài
 
Bình Nguyên Quân nói:
- Ngươi liên tiếp giết chết chín quản gia của ta, vẫn còn là đối xử tốt với ta sao?
 
Triệu Sa giải thích:
- Ở nước Triệu ngài là công tử có địa vị rất cao, nếu tôi dung túng nhà ngài không nộp thuế theo pháp luật, mọi người nhất định sẽ đua nhau học theo, quốc pháp do Triệu Vương định ra sẽ không còn uy nghiêm, quốc khố cũng dần dần trống rỗng. Như thế tất sẽ bị các nước khác xâm lược, nước Triệu nhẹ thì bị tổn binh mất đất, nặng thì bị tiêu diệt.
 
Nếu không có nước Triệu, làm sao còn có mọi lợi ích của Bình Nguyên Quân ngài?
 
Ngược lại, nếu ngài đi đầu trong việc nộp thuế theo phép nước, nước Triệu trên dưới đều sẽ có lệnh thì phải thi hành, đất nước sẽ cường thịnh, nước Triệu sẽ được củng cố. Vị thế cao quý của Bình Nguyên Quân
ngài sẽ không bị tổn thất một ly. So sánh hai cái, rốt cuộc là làm như thế nào thì có lợi cho ngài?
 
Bình Nguyên Quân nghe đến đây, hoàn toàn lý giải được lòng trung của Triệu Sa bèn lập tức giao nộp thuế ,thu, lại tiến cử ông với Triệu Vương. Triệu Vương đề bạt Triệu Sa làm chức quan quản lý thuế má của đất nước.
 

Dưới sự nỗ lực của Triệu Sa, kho tàng của quốc gia được dồi dào, dân chúng nước Triệu cũng được hưởng cuộc sống yên bình. Về sau, Triệu Sa lại được đề bạt làm tướng quân.